Ο Καραμανλής βγάζει την Ελλάδα από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, Αριστερά και Παπανδρέου θα κάνουν ό,τι μπορούν για να επιδεινωθούν οι σχέσεις της χώρας με τις ΗΠΑ και τη Δύση, η Άγκυρα είναι πολυτιμότερος σύμμαχος από την Αθήνα και δεν υπάρχει λόγος να μην έχουν οι Τούρκοι το 1/3 της Κύπρου, εκτιμά η αμερικανική πολιτική ηγεσία -για πρώτη φορά υπό τον πρόεδρο Φορντ- το 3ήμερο 13, 14 και 15 Αυγούστου 1974.
Ενδεικτική η αναφορά της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Αθήνα προς το Στέιτ Ντιπάρντμεντ, στο οποίο επισημαίνεται «ότι πολλοί Έλληνες φοβούνται ότι οι τουρκικοί στόχοι εναντίον της Ελλάδας δεν περιορίζονται στην Κύπρο, αλλά και σε άλλους στόχους, όπως τα ανατολικά ελληνικά νησιά στα ανοικτά των τουρκικών ακτών, η Θράκη κ.λπ. Γι’ αυτό θα ‘πρεπε να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια να είμαστε όσο το δυνατόν πιο προσεχτικοί στο ελληνικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των Ενόπλων Δυνάμεών τους», καθώς «Κυβέρνηση και λαός είναι πολύ απογοητευμένοι, λόγω της αδυναμίας τους να βοηθήσουν τους ομοεθνείς τους Έλληνες στην Κύπρο». Αντίθετα, ξεκάθαρη υπέρ της Τουρκίας είναι η εκτίμηση του Αμερικανού ΥπΕΞ, Χένρι Κίσινγκερ, ο οποίος σε συνάντηση της Ομάδας Δράσης στην Ουάσινγκτον τάσσεται ανεπιφύλακτα υπέρ της Άγκυρας, λέγοντας ότι: «…Σίγουρα δεν θέλουμε έναν πόλεμο μεταξύ των δύο, αλλά αν έρθει, η Τουρκία είναι πιο σημαντική για εμάς, έχει μια πολιτική δομή που θα μπορούσε να δημιουργήσει έναν Καντάφι και πιθανή διακοπή της βοήθειας προς αυτήν -όπως ζητούν αρκετοί σύμμαχοί μας- θα ήταν καταστροφή», ενώ «…δεν υπάρχει κανένας λόγος για την Αμερική να μην έχουν οι Τούρκοι το ένα τρίτο της Κύπρου» και πως μέσω του Ρώσου πρέσβη στην Ουάσινγκτον, διεμήνυσε στους ηγέτες του Κρεμλίνου «να αποστασιοποιηθούν και συμφώνησαν να μην κάνουν τίποτα».
Στην ίδια σύσκεψη ο Κίσινγκερ μεταφέρει εκτίμηση του Βρετανού συναδέλφου του Κάλαχαν, ο οποίος «…πιστεύει ότι οι Τούρκοι θα καταλάβουν μόνο ό,τι θέλουν και ότι η κατάσταση θα εξελιχθεί τελικά σε ένα ομοσπονδιακό κράτος κάποιου τύπου». Σε συνομιλία στις 13 Αυγούστου -με συμμετοχή και του νέου προέδρου Φορντ-, ο Κίσινγκερ αναφέρει ότι: «Ο Πρόεδρος Nixon υπέγραψε μια επιστολή στον Ecevit, την οποία δεν έχουμε παραδώσει ακόμη και πώς θα μπορούσαμε να ξανακάνουμε την επιστολή για την υπογραφή σας ή θα μπορούσα να τη στείλω», για να εισπράξει την απάντηση του προέδρου «Η άλλη όψη του νομίσματος είναι ότι έχετε ήδη πολύ καλές σχέσεις με τον Ecevit και θα υπήρχε λιγότερη ζημιά απ’ ό,τι θα έκανα εγώ». Οι παραπάνω εκτιμήσεις περιέχονται σε βιβλίο-ντοκουμέντο του στρατηγικού αναλυτή Νικ. Λυγερού, αποσπάσματα του οποίου δημοσιεύει η «ΕτΔ», σε πιστή μετάφραση του γραφείου της Λαρισαίας κ. Καράτζου. Πιο συγκεκριμένα:
ΑΝ ΚΙΝΗΘΟΥΝ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΘΑ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΟΗΕ
Υπόμνημα Συνομιλίας
Washington, 13 Αυγούστου 1974, 9 π.μ.
ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ
1. Πρόεδρος Ford
2. Henry A. Kissinger, υπουργός Εξωτερικών και βοηθός του Προέδρου για Υποθέσεις Εθνικής Ασφάλειας
3. Υποστράτηγος Brent Scowcroft, αναπληρωτής βοηθός του Προέδρου για Υποθέσεις Εθνικής Ασφάλειας
[Ο στρατηγός Scowcroft μπήκε αργά].
Kissinger: Το πρόβλημα στη Γενεύη είναι ότι οι Τούρκοι βλέπουν ότι όσο περισσότερο παρατείνονται οι διαπραγματεύσεις τόσο πιο δύσκολη γίνεται η μονομερής στρατιωτική κίνηση. Οι Έλληνες καθυστερούν – θέλουν να πάνε σπίτι τους για 36 ώρες και μετά να συνεχίσουν τις συζητήσεις. {…}
Πρόεδρος: Τι θα κάναμε αν μετακινούνταν οι Τούρκοι;
Kissinger: Θα έπρεπε να τους καταψηφίσουμε στο Συμβούλιο Ασφαλείας. {…} Οι Τούρκοι αυτήν τη στιγμή είναι εξαιρετικά εθνικιστές. {…} Αλλά αν οι Τούρκοι ξεφύγουν στην Κύπρο, οι Έλληνες θα μπορούσαν να διαχωριστούν. Σίγουρα δεν θέλουμε έναν πόλεμο μεταξύ των δύο, αλλά αν έρθει σε αυτό, η Τουρκία είναι πιο σημαντική για εμάς και έχουν μια πολιτική δομή που θα μπορούσε να δημιουργήσει έναν Καντάφι.
{…}
Kissinger: {…} Οι Βρετανοί έχουν κάνει χαμό. Αν οι Τούρκοι κινηθούν να πάρουν αυτό που θέλουν, θα καταδικαστούν στο Συμβούλιο Ασφαλείας και η Σοβιετική Ένωση θα τους χτυπήσει στο κεφάλι. Μερικοί από τους συναδέλφους μου θέλουν να διακόψουν τη βοήθεια προς την Τουρκία – αυτό θα ήταν καταστροφή. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για την Αμερική να μην έχουν οι Τούρκοι το ένα τρίτο της Κύπρου. {…} Ο Πρόεδρος Nixon υπέγραψε μια επιστολή στον Ecevit, την οποία, λόγω Κύπρου, δεν έχουμε παραδώσει ακόμη. Θα μπορούσαμε να ξανακάνουμε την επιστολή για την υπογραφή σας ή θα μπορούσα να τη στείλω. {…}
Πρόεδρος: Η άλλη όψη του νομίσματος είναι ότι έχετε ήδη πολύ καλές σχέσεις με τον Ecevit και θα υπήρχε λιγότερη ζημιά απ’ ό,τι θα έκανα εγώ.
{…}
(Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο:
https://lygeros.org/63588-en/).
Η ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΣΚΕΛΟΣ ΤΟΥ ΝΑΤΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΑΜΕΡΙΚΑΝΙΣΜΟΥ
Πρακτικά από τη συνάντηση της στην Washington Ειδικής Ομάδας Δράσης Washington 14 Αυγούστου 1974, 3:10 – 3:45 μ.μ.
ΘΕΜΑ Κύπρος
ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ
* Πρόεδρος – Henry A. Kissinger
* State Κυβέρνηση
* Robert Ingersoll
* Joseph Sisco
* Wells Stabler
* Robert McCloskey
* Defense
* Robert Ellsworth
* Gen. Denis McAuliffe
* Amos Jordan
* JCS [Joint Chiefs of Staff] Σώμα ανώτερων ένστολων ηγετών Υπουργείου Άμυνας
* Gen. George Brown
* LTG. John W. Pauly
* CIA [Central Intelligence Agency] Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών
* William Colby
* George Lauder
* NSC [National Security Council] Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας
* M/Gen. Brent Scowcroft
* Richard Kennedy
* Denis Clift
* James Barnum
ΣΥΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ
Συμφωνήθηκε ότι:
* {…}
* Η ομάδα εργασίας WSAG* θα εκπονούσε σχέδια έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση ελληνοτουρκικού πολέμου.
* {…}
Secretary Kissinger: Δεν φαίνεται να είναι η ειδικότητά τους. (Αναφερόμενος στο ενδεχόμενο τουρκικής εισβολής κατά μήκος της βόρειας ακτής της Κύπρου).
Mr. Colby: Όχι, έχετε δίκιο, δεν είναι. {…}
Secretary Kissinger:{…}
Mr. Colby: Ό,τι σπρώχνονται από τους Τούρκους σε εκείνη την περιοχή μεταξύ Λευκωσίας και Αμμοχώστου. {…}
Secretary Kissinger: Τι εννοείτε με τον όρο ελληνική ήττα; (Αναφερόμενος στη δήλωση από την ενημέρωση ότι ο Καραμανλής ίσως να μην μπορέσει να επιβιώσει από μια ξεκάθαρη ελληνική ήττα επί της Κύπρου).
Mr. Colby: Μια τουρκική νίκη στην περιοχή της Κύπρου {…} μόνο εκείνο το μέρος που θέλουν.
{…}
Secretary Kissinger: Αυτό για το οποίο μιλάμε είναι ότι στείλαμε μηνύματα σήμερα στον Ecevit, τον Καραμανλή και τον Κληρίδη. {…}
Mr. Colby: Ναι, λάβαμε ένα μήνυμα από τον Καραμανλή που είπε ότι αποσύρουν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις από το ΝΑΤΟ, αλλά ότι δεν αποσύρονται πολιτικά. {…}
Secretary Kissinger: {…} Η κύρια στρατηγική μας τώρα δεν είναι να φέρουμε τους εαυτούς μας σε μια θέση που θα εκτονώσει τη δίκαιη αγανάκτηση είτε των Ελλήνων είτε των Τούρκων. {…} Δεν θέλουμε να συνεισφέρουμε στον ελληνικό εξευτελισμό και δεν θέλουμε οι Τούρκοι να αισθάνονται ότι στραφήκαμε εναντίον τους. Οι Βρετανοί είναι έξω σε αυτό το πράγμα. {…}
(Προς τον Mr. Colby) Ποια είναι η εκτίμησή σας για το αν οι Έλληνες και οι Τούρκοι θα πάνε στον πόλεμο;
Mr. Colby: Δεν πιστεύουμε ότι είναι στα χαρτιά, τουλάχιστον σε αυτό το σημείο.
Mr. Sisco: {…}
Secretary Kissinger: Δεν μας ενδιαφέρει πραγματικά σε αυτό το σημείο η αύξηση του αντιαμερικανισμού στην Ελλάδα. Δεν παίζουμε πολιτική 48 ωρών εδώ. {…}
{…}
Secretary Kissinger: {…} Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η ελληνική Αριστερά θα μας κυνηγάει αφού τελειώσει το πράγμα.
Mr. Colby: Θα μας κυνηγήσουν ούτως ή άλλως.
Secretary Kissinger: Τουλάχιστον, μπορούμε να λάβουμε τα εύσημα για τον τερματισμό της τουρκικής επίθεσης. {…}
{…}
Mr. Colby: Είναι η ενεργός δύναμη πίσω από την Κυβέρνηση Ecevit. Πρέπει να δούμε ότι βγαίνουν εντάξει.
{…}
Mr. Sisco: Κάποιο ψήφισμα – καταδίκη της Τουρκίας για τις ενέργειές της.
{…}
Secretary Kissinger: {…} Είδα τον Dobrynin σήμερα και είπα στους Σοβιετικούς να αποστασιοποιηθούν και συμφώνησαν να μην κάνουν τίποτα. Θα συμφωνούσαν να κάνουν οτιδήποτε σε αυτό το σημείο. {…}
{…}
Secretary Kissinger: Αυτό είναι εξ ολοκλήρου ανοησία. {…}
{…}
Amb. Ellsworth: {…} Το επόμενο θέμα αφορά τα F–4s. Πηγαίνουμε μερικά και στις δύο, και στην Ελλάδα και στην Τουρκία. {…}
{…}
Secretary Kissinger: Ο Callaghan μου είπε σήμερα το πρωί ότι πιστεύει ότι έκανε λάθος που τάχθηκε με τους Έλληνες. Πιστεύει επίσης ότι δεν κινήθηκε αρκετά γρήγορα. Έχει δίκιο! {…} Πιστεύει ότι οι Τούρκοι θα καταλάβουν μόνο ό,τι θέλουν και ότι η κατάσταση θα εξελιχθεί τελικά σε ένα ομοσπονδιακό κράτος κάποιου τύπου. Δεν συμφωνώ με όλες τις ιδέες του. Νομίζω ότι μπορούμε να προχωρήσουμε προς μια εποικοδομητική συμφωνία, αλλά πρώτα πρέπει να επιτύχουμε κατάπαυση του πυρός.
{…}
*WSAG – Washington Special Actions Group: Ειδική Ομάδα Δράσης της Washington.
(Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο:
https://lygeros.org/63589-en/).
ΝΑ ΔΕΙΞΟΥΜΕ ΟΤΙ ΚΑΤΑΝΟΟΥΜΕ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ
Τηλεγράφημα από την Πρεσβεία στην Ελλάδα προς το Υπουργείο Εξωτερικών Αθήνα, 15 Αυγούστου 1974, 1120Ζ.
5704. Θέμα: Ελλάδα, ΝΑΤΟ και ΗΠΑ – Μερικοί προβληματισμοί. Κατά την αξιολόγηση του διατάγματος της ελληνικής Κυβέρνησης να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, πιστεύω ότι είναι χρήσιμο να λάβουμε υπόψη ορισμένα βασικά γεγονότα:
1. H Ελληνική Κυβέρνηση και ο ελληνικός λαός είναι πολύ απογοητευμένοι λόγω της αδυναμίας τους να βοηθήσουν τους ομοεθνείς τους Έλληνες στην Κύπρο. {…} Εμπλέκεται ο ιστορικός αντίπαλος της Τουρκίας. {…} Τέσσερις αιώνες κατοχής και τον δικό της πόλεμο ανεξαρτησίας.
2. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, αισθάνθηκε απογοητευμένος από τους συμμάχους του στο ΝΑΤΟ, κάτι που θεώρησε ότι θα μπορούσαν να αναγκάσουν την Τουρκία να τηρήσει την κατάπαυση του πυρός.
3. {…} Τα βασικά στοιχεία που συνδέουν την Ελλάδα με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ θα λάβουν το κατάλληλο βάρος. {…} Γεωγραφικά χρειάζονται ξεκάθαρα φίλους. {…}
4. Οι παραδοσιακά στενοί μας δεσμοί με αυτήν τη χώρα, και ιδιαίτερα τον λαό της, θα αποδειχθούν ισχυροί και πιστεύω ότι μπορούν να είναι αποφασιστικοί. {…} Να φέρουμε κοντά τους σημαντικούς συμμάχους μας χωρίς ανεπανόρθωτη ζημιά στις σχέσεις με μας ή με το ΝΑΤΟ {…}
5. Η απόφασή τους να παραμείνουν στη Συμμαχία, γαλλικού στυλ, υπογραμμίζει την κατανόησή τους για τη σημασία της προστασίας ασφαλείας που τους παρέχει η συμμαχία έναντι των πιθανών κινδύνων από την περιοχή του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Δεν πιστεύω ότι ο Καραμανλής θέλει να ενεργήσει βιαστικά όσον αφορά την απεμπλοκή της συμμετοχής τους στη στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ, όπου εμπλέκονται βασικά στρατιωτικά στοιχεία όπως το NAMFI*, η χρήση του ΝΑΤΟ στον κόλπο της Σούδας κ.λπ. {…}
6. {…}
Α)
Να δείξουμε ότι έχουμε επίγνωση της σημασίας της Ελλάδας για τις ΗΠΑ και τη δυτική συμμαχία και ότι δεν «επιλέξαμε την Τουρκία έναντι της Ελλάδας». {…} Αλλά η ισότιμη δημόσια στάση μάς έχει κοστίσει μόχλευση στην Αθήνα και συνέβαλε στην ψυχολογική αποξένωση της Ελλάδας. {…}
Β)
Να δείξουμε επίσης ότι κατανοούμε τα εσωτερικά και προσωπικά προβλήματα του Καραμανλή. {…}
7. {…}
Α)
{…} Πρέπει να πω ειλικρινά ότι πολλοί Έλληνες φοβούνται ότι οι τουρκικοί στόχοι εναντίον της Ελλάδας δεν περιορίζονται στην Κύπρο, αλλά και σε άλλους στόχους, όπως τα ανατολικά ελληνικά νησιά στα ανοικτά των τουρκικών ακτών, η Θράκη κ.λπ. Θα ‘πρεπε να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια να είμαστε όσο το δυνατόν πιο προσεχτικοί στο ελληνικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των Ενόπλων Δυνάμεών τους. {…}
Β)
Κάποια βοήθεια για την απόκτηση πιστώσεων για να τους βγάλει από τη δύσκολη θέση του ισοζυγίου πληρωμών που αντιμετωπίζουν θα μπορούσε φυσικά να συμβάλει επίσης στο να υπογραμμίσουμε το βασικό μας ενδιαφέρον για μια φιλική και ισχυρή Ελλάδα.
C)
{…} Χρειάζεται να γίνουν βήματα για να αποκατασταθεί αυτό το αίσθημα του πληγωμένου φιλότιμου.
D)
{…}
8. {…} Προς το παρόν, θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές με κάθε δυνατό τρόπο την αμερικανική φιλία και προσκόλληση στην Ελλάδα. {…}
9. {…} Η αριστερά, ιδίως ο Ανδρέας Παπανδρέου, θα κάνει, φυσικά, ό,τι είναι δυνατό για να επιδεινώσει τις σχέσεις της Ελλάδας με τις ΗΠΑ και τη Δύση. {…} Αν ενεργήσουμε αποφασιστικά και σε βάθος και εύρος, η θέση μας στην Ελλάδα μπορεί να διατηρηθεί στις ουσιαστικές πτυχές της.
Tasca
*NAMFI: NATO Missile Firing Installation (πεδίο βολής Κρήτης)
(Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία του κειμένου που είναι αναδημοσιευμένο στον σύνδεσμο:
https://lygeros.org/63532-en/).
Επιμέλεια: Μπάμπης Λαμπαδιάρης
