ΤI ΘΑ ΓΙΝΟΤΑΝ αν ένα φαρμακευτικό σκεύασμα, σχεδιασμένο για μια πολύ συγκεκριμένη πάθηση, είχε ως παρενέργεια τον περιορισμό της όρεξη των ασθενών στους οποίους θα χορηγούνταν; Θα επέλεγαν οι άνθρωποι να αποδεχτούν το σώμα τους ή θα το χρησιμοποιούσαν, αδιαφορώντας για τις πιθανές παρενέργειες;
Το φαρμακευτικό σκεύασμα ονομάζεται Ozempic και στην Ελλάδα κυκλοφορεί μη υποχρεωτικά συνταγογραφούμενο, με την τιμή του στα 111,23 ευρώ. Χορηγείται για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου ΙΙ. Στις πιο συχνές παρενέργειές του περιλαμβάνονται η ναυτία, η διάρροια και το φούσκωμα στο στομάχι.
Ενώ συνίσταται η συμβουλή γιατρού για 18 περιπτώσεις, δύο από αυτές έχουν προκαλέσει την ευρεία χρήση του στο εξωτερικό: απώλεια βάρους και μειωμένη όρεξη. Σε σπανιότερες περιπτώσεις μπορεί να αλλάξει ακόμα και τη γεύση των φαγητών και των ποτών.
Το 60% περίπου όσων το δοκίμασαν είναι γυναίκες, με τουλάχιστον μία αποτυχημένη απώλεια βάρους στο ιστορικό τους, και φάνηκε ότι δύο στους τρεις ασθενείς κατάφεραν να χάσουν πάνω από το 20% του σωματικού τους βάρους. Ένα αποτέλεσμα που δεν το έχει πετύχει κανένα άλλο φάρμακο μέχρι τώρα.
Αλλά γιατί να ρισκάρεις να λάβεις ένα σκεύασμα, για να υποστείς μια παρενέργειά του;
«Το ζήτημα είναι ότι το Ozempic είναι εγκεκριμένο για τη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη. Και μάλιστα έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα, γιατί σε σχέση με άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα προστατεύει επίσης την καρδιά και τους νεφρούς των ασθενών», λέει η Ηλιάνα Μάνη, παθολόγος, επιμελήτρια Β’ στο Ιπποκράτειο Αθηνών.
«Φάνηκε, επίσης, στις μελέτες του ότι επιτυγχάνει και σημαντική απώλεια βάρους. Γιατί εκτός από το να προάγει την έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας, δρα και κεντρικά στον εγκέφαλο και έχει και ανορεξιογόνο δράση. Αυτό ήταν αρχικά παρενέργεια, τώρα όμως φαίνεται να είναι κεντρική δράση. Τα δύο τελευταία χρόνια, βγήκαν δυο μεγάλες μελέτες, στο καλύτερο ιατρικό περιοδικό για τα παθολογικά ζητήματα, που λέγεται «The New England», οι οποίες έδειξαν ότι το Ozempic είναι καλό στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Το έδωσαν σε παχύσαρκους ανθρώπους, και μάλιστα σε δύσκολες ομάδες. Το 60% περίπου όσων το δοκίμασαν είναι γυναίκες, με τουλάχιστον μία αποτυχημένη απώλεια βάρους στο ιστορικό τους, και φάνηκε ότι δύο στους τρεις ασθενείς κατάφεραν να χάσουν πάνω από το 20% του σωματικού τους βάρους. Ένα αποτέλεσμα που δεν το έχει πετύχει κανένα άλλο φάρμακο μέχρι τώρα.
Με μια δεύτερη μελέτη επιβεβαιώθηκε η πρώτη, που σύγκρινε το Ozempic με ένα άλλο φάρμακο της ίδιας κατηγορίας, απλά με άλλη δραστική ουσία. Το Ozempic είναι σεμαγλουτίδη, ενώ το άλλο είναι λιραγλουτίδη.
Δεν μεταβάλλει τον μεταβολισμό σου, δρα στο κέντρο της όρεξης. Το βασικό του στοιχείο είναι ότι δρα στον εγκέφαλο και σου μειώνει την όρεξη. Η δεύτερη βασική του δράση είναι ότι αυξάνει τον χρόνο που θέλει το στομάχι για να αδειάσει, με αποτέλεσμα να νιώθεις πιο πολλή ώρα φουσκωμένος. Άρα σε κάνει να τρως λιγότερο.
Να σημειώσω ότι για τη θεραπεία της παχυσαρκίας το δίνεις σε μεγαλύτερη δόση από τη μέγιστη εγκεκριμένη για τον διαβήτη. Για τον διαβήτη είναι 1 mg το μέγιστο. Στην παχυσαρκία τα καλύτερα αποτελέσματα έχουν προκύψει με τη δόση των 2,4 mg. Στην Αμερική, όπου έχει πάρει έγκριση και για την παχυσαρκία, έχει βγει ένεση 2,4 mg ειδικά για την παχυσαρκία. Στην Ευρώπη και την Ελλάδα δεν έχει έρθει ακόμα αυτό».
Το παγκόσμιο hype με το συγκεκριμένο φάρμακο
Η ένεση των 2,4 mg κυκλοφορεί στην Αμερική με την εμπορική ονομασία Wegovy. Πριν από λίγο καιρό, πολλοί διάσημοι έχασαν κιλά, με χαρακτηριστικότερη την περίπτωση της Adele, η οποία έχασε περίπου 45 κιλά μέσα σε δύο χρόνια. Ενώ και ο Έλον Μασκ διαφήμιζε την ανορεξία που του είχε προκαλέσει μια δίαιτα σε συνδυασμό με το Ozempic/ Wegovy.
Στο TikTok αυτήν τη στιγμή το hashtag #ozempic έχει κοντά στα 650 εκατομμύρια views, ενώ το #wegovy 250 εκατ. Κι ενώ ως φάρμακο συνίσταται να λαμβάνεται από ανθρώπους που ο Δείκτης Μάζας Σώματός τους (BMI) είναι πάνω από 30 ή πάνω από 27 με συνοδά προβλήματα υγείας σχετιζόμενα με το βάρος, ο κίνδυνος είναι να γίνει μια μόδα που θα ρυθμίζει το βάρος υγιών ανθρώπων, οι οποίοι απλώς θέλουν να προσαρμοστούν σε ένα συγκεκριμένο σωματικό πρότυπο.
Σύμφωνα με άρθρο της Dani Bloom στους «New York Times» από τον Νοέμβριο του περασμένου έτους, η υψηλή ζήτηση του Wegovy οδήγησε σε ελλείψεις στην αγορά. Η έλλειψη του Ozempic που παρατηρήθηκε στην Ελλάδα πριν λίγο καιρό, η οποία συνέπεσε με τη γενική έλλειψη φαρμάκων, δεν μας επιτρέπει να διαπιστώσουμε αν σχετιζόταν με την υπερβολική κατανάλωση. Και, φυσικά, οι ελλείψεις επηρεάζουν πρώτα απ’ όλα αυτούς που το έχουν πραγματική ανάγκη.
Τι συμβαίνει μέχρι να κυκλοφορήσει επίσημα στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα, όπου δεν έχει ακόμα κυκλοφορήσει το Wegovy, αρκετοί ασθενείς ζητούν από τους γιατρούς τους να τους συνταγογραφήσουν ψευδώς περισσότερα Ozempic ώστε να πετύχουν τη συνιστώμενη δόση για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας. Η συνταγογράφηση δεν απαιτεί τεκμηρίωση από τον ασθενή ότι έχει διαβήτη, αρκεί απλώς να δηλώσει ότι έχει.
Το σκεύασμα έχει εγκριθεί για εμπορική χρήση από τον European Medicines Agency από τις 6/1/2022. Στην Ελλάδα, προς το παρόν, λόγω του ότι είναι ένα υψηλού κόστους φάρμακο, επίσημα χορηγείται μόνο για τον διαβήτη. Το ότι πρέπει να χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με δίαιτα και σωματική δραστηριότητα για να έχει αποτελέσματα, ενώ και το ότι σε περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος (>35) απαιτείται παράλληλα η ψυχολογική υποστήριξη, εκτοξεύει το κόστος της θεραπείας, όπως είναι προφανές. Αναμένεται πάντως να κυκλοφορήσει επίσημα και στην Ελλάδα το καλοκαίρι.
Παγκοσμίως η συνταγογράφηση παρεμφερών σκευασμάτων για τη διαχείριση του βάρους αυξήθηκε από 230.000 το 2019 σε πάνω από 5 εκατ. το 2022, σύμφωνα με το αξιόπιστο site komodohealth. Μια αύξηση της τάξης του 2.082%(!)
Υπάρχουν κίνδυνοι;
Οι πολυκεντρικές και τυχαιοποιημένες μελέτες που διεξήχθησαν δείχνουν την αδιαμφισβήτητη αποτελεσματικότητα του φαρμάκου και στον σακχαρώδη διαβήτη και στην παχυσαρκία. Παρ’ όλα αυτά, δεν υπάρχουν ακόμα δεδομένα για τον χρόνο που απαιτείται να πάρει κανείς την αγωγή, ούτε γνωρίζουμε τι συμβαίνει σε περίπτωση διακοπής της. Υπάρχει πιθανότητα να ανακτά κανείς ένα σημαντικό ποσοστό του βάρους του, γνωστό και ως «φαινόμενο rebound».
Οι βασικές επιπλοκές είναι φούσκωμα στο στομάχι, ναυτία και διάρροιες. Δεν πρέπει να λαμβάνεται κατευθείαν στη μέγιστη δόση, είτε χορηγείται για τον διαβήτη είτε για την παχυσαρκία, γιατί προκαλεί γαστρεντερικές ενοχλήσεις.
«Υπάρχει μια σαφής σχέση με έναν τύπο καρκίνου του θυρεοειδούς», μου επισημαίνει επιπλέον η κ. Μάνη. «Υπάρχουν κάποια προειδοποιητικά σημεία στις μελέτες. Δεν είναι όμως αποδεδειγμένα. Οπότε, αν έχεις ιστορικό μυελοειδούς καρκίνου του θυρεοειδούς, ενός συγκεκριμένου καρκίνου δηλαδή, έχεις αντένδειξη να το πάρεις. Επίσης έχεις αντένδειξη αν έχεις ιστορικό παγκρεατίτιδας. Είναι τα δύο πράγματα που φοβάσαι».
Επίσης δεν γνωρίζουμε τι συνέπειες θα έχει ένας ασθενής αν το παίρνει για πέντε ή δέκα χρόνια, γιατί οι μελέτες σταματάνε στις 52-56 εβδομάδες. Είναι ένα σχετικά νέο φάρμακο.
«Έχει βγει και ένα καινούργιο φάρμακο, που είναι συνδυαστικό», αναφέρει η κ. Μάνη. «Δρα στον υποδοχέα GLP-1, όπως και η δραστική ουσία του Ozempic. Αλλά δρα και σε έναν ακόμα, έχει διπλή δράση. Κι εκεί τα αποτελέσματα των ερευνών είναι εντυπωσιακά και αδιαμφισβήτητα γιατί είναι επαναλαμβανόμενα».
«Εγώ πιστεύω ότι το Ozempic δουλεύει», τονίζει. «Και ειδικά δουλεύοντας με ηπατοπαθείς ασθενείς, νομίζω ότι είναι η καλύτερή μας ελπίδα αυτήν τη στιγμή. Απλά πιστεύω –όπως γενικά για όλα τα φάρμακα, με μικρές εξαιρέσεις– ότι τα φάρμακα που έχουν μείζονες δράσεις, ακόμα και τα αντιυπερτασικά και αυτά για τη χοληστερίνη, πρέπει να έχουν ιατρικό έλεγχο. Δεν μπορείς, επειδή διάβασες κάτι, να πας στο φαρμακείο και να το αγοράσεις».
