Σαν σήμερα «έφυγε» ο Ανδρέας Παπανδρέου

Η ιστορία παίζει περίεργα παιχνίδια. Σαν σήμερα πριν από 26 χρόνια άφηνε την τελευταία του πνοή ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος αναμφισβήτητα, συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς μαζί του, άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στη σύγχρονη πολιτική ιστορία. Κέρδισε την εμπιστοσύνη των Ελλήνων ψηφοφόρων με το περίφημο εκείνο σύνθημα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο». Σήμερα, λοιπόν, ανακοινώθηκε πως ένα από τα αμφιθέατρα στις εγκαταστάσεις του επίκεντρου της σύγχρονης Ενωμένης Ευρώπης στο Στρασβούργο, θα πάρει το όνομα του μεγάλου Έλληνα πολιτικού.

Οι Αμερικανοί, όπως μας αποκάλυψε πριν από πολλά χρόνια, ο Θεόδωρος Πάγκαλος αποκαλούσαν τον Ανδρέα Παπανδρέου «maverick», δηλαδή ο απρόβλεπτος. Για την αμερικανική πολιτική νοοτροπία, αυτός ο επιθετικός χαρακτηρισμός δεν ήταν θετικός και αντίθετα καταδείκνυε την διαχρονική καχυποψία που διακατείχε την αμερικανική πολιτική σκηνή ως προς το πρόσωπο του Ανδρέα Παπανδρέου. Έστω και αν από την πολύ τρυφερή του ηλικία είχε ενταχθεί σε αυτό που αποκαλούμε συνήθως, την αμερικανική κουλτούρα. Μαθητής του Κολλεγίου Αθηνών, αναγκάστηκε να ξενιτευτεί νωρίς με εντολή του πατέρα του, Γεωργίου Παπανδρέου, για να γλιτώσει από τα νύχια του μηχανισμού του ελληνικού παρακράτους, αφού, αν και έφηβος ως συνομιλητής προσωπικοτήτων όπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης, αλλά και όχι μόνον, επεδείκνυε ήδη μια «αντισυστημική» συμπεριφορά. Σπούδασε στην Αμερική, διακρίθηκε ως πανεπιστημιακός καθηγητής στις ΗΠΑ, παντρεύτηκε στην Αμερική, δημιούργησε οικογένεια στις Ηνωμένες Πολιτείες και διέπρεψε σε μεγάλα πανεπιστήμια της χώρας αυτής. Παρόλα αυτά οι Αμερικανοί ποτέ δεν χώνεψαν το απρόβλεπτο του χαρακτήρα του.

Ακόμα και όταν επέστρεψε στην Ελλάδα για να μπει στην πολιτική, στο πλευρό του πατέρα του, ο Ανδρέας Παπανδρέου μπήκε κατευθείαν στο στόχαστρο του παρακράτους. Τους πρώτους μήνες του 1965, οι οποίοι διαμόρφωσαν πολιτικά την Ελλάδα για τις επόμενες τρεις δεκαετίες, το όνομα του Ανδρέα Παπανδρέου ενεπλάκη στην υπόθεση «Ασπίδα», η οποία οδήγησε στην αποστασία εκείνου του καλοκαιριού, στην πτώση της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου και τελικά στη μαύρη επταετία των Συνταγματαρχών. Αυτή η ταραγμένη περίοδος γέννησε και τη μεγαλύτερη πολιτική αντιπαλότητα που έχει βιώσει η χώρα τις τελευταίες δεκαετίες, αυτή του Ανδρέα Παπανδρέου με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, τον πατέρα του σημερινού πρωθυπουργού.

Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, ο Ανδρέας Παπανδρέου επέστρεψε για δεύτερη φορά στην Ελλάδα και με την ορμή που έφερε το ΠΑΣΟΚ κατάφερε μέσα σε επτά χρόνια να γίνει πολιτικός κυρίαρχος για όλη τη δεκαετία του 1980. Το σκάνδαλο Κοσκωτά τον τραυμάτισε πολιτικά, αλλά δεν τον σκότωσε. Κάθε άλλο μάλιστα. Στις εκλογές του 1993 επανήλθε θριαμβευτικά με το μεγαλύτερο ποσοστό που έχει πετύχει το ΠΑΣΟΚ μετά από αυτό του 1981. Αλλά ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν έμελλε να ολοκληρώσει την τετραετία. Η επιβαρυμένη υγεία του, τον υποχρέωσε να υποβάλλει την παραίτηση του με μια απλή επιστολή που συνέταξε από το κρεβάτι του Ωνασείου στις αρχές του 1996. Αυτή ήταν και η τελευταία πολιτική πράξη του. Επέστρεψε στο σπίτι του στην Εκάλη όπου και πέθανε στις 23 Ιουνίου του ίδιου έτους από οξύ ισχαιμικό επεισόδιο.