Ο Καζάκος που θα μπορούσε να είναι ήρωας του Μπρεχτ -Μια ζωή με τραύματα και θριάμβους

0
13

Ο βρυχώμενος γίγαντας έφερε δυο τραύματα από την παιδική του ηλικία, τον μύθο του παππού που ήταν πρωτοπαλίκαρο του Κολοκοτρώνη, την εξάρτηση με τα κείμενα μεγάλων συγγραφέων και ένα πάθος με οδηγό την πίστη του ότι η ζωή, ό,τι και αν γίνει, συνεχίζεται. Τα υλικά του μυθιστορηματικού Κώστα Καζάκου.

Hταν
το τραχύ παρουσιαστικό του, η σπηλαιώδης φωνή που επιβάλλονταν ακαριαία. Και
που περισσότερο από κέλυφος, ήταν η φόρμα και η ορμή σε όσα έκανε ο Κώστας
Καζάκος. Να: μίλαγε με λέξεις όπως «ζουρλάθηκε», «μας έσπειραν οι
γονείς μας
». Λέξεις που ακούς από ανθρώπους που γεννήθηκαν και έζησαν μια
ζωή στα χωριά της Ελλάδας. Και όμως από τα 15 του χρόνια είχε διαβάσει σχεδόν όλες
τις αρχαίες τραγωδίες στην καθαρεύουσα, τα ρωσικά έπη, τον Βίκτωρα Ουγκώ. Τόσο,
που όταν πήγε να δώσει εξετάσεις στη σχολή του Σταυράκου, μετάφρασε μόνος του
τον μονόλογο του Αίαντα για να σταθεί μπροστά στον Ιάκωβο Καμπανέλλη, τον
Αγγελο Τερζάκη, τον Γρηγόρη Γρηγορίου να τον ερμηνεύσει και να κατορθώσει να
μπει στη σχολή.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ο Κώστας Καζάκος, πέθανε σχεδόν πάνω στη σκηνή, όπως όλοι
πιστεύαμε πάντα ότι θα κάνει. Ως τον Απρίλιο έκανε πρόβες και ετοιμαζόταν να
ανεβάσει τα «Ματωμένα Χώματα». Τελικά έφυγε χτυπημένος από αναπνευστικά
προβλήματα μέσα από τον Ευαγγελισμό. Ισως από κάποιο δωμάτιο που λοξά
κοιτούσε προς την κατεύθυνση του θεάτρου Τζένη Καρέζη στην αρχή της Ακαδημίας.

Αγαπητός, ένα πρόσωπο που επί τουλάχιστον εξήντα χρόνια έγινε μέρος του δημόσιου
βίου μέσα από τις αμέτρητες ταινίες, τις θεατρικές παραστάσεις, την παρουσία
στα έδρανα της Βουλής με το ΚΚΕ. Εγινε μέρος του κοινού δημόσιου βίου και της συλλογικής
μνήμης.

Τα δυο τραύματα της παιδικής ηλικίας

Ο Καζάκος υπήρξε μοιραία και η άλλη όψη ενός ισχυρού
καλλιτεχνικού «νομίσματος». Στη μια η Τζένη Καρέζη, στην άλλη ο Κώστας Καζάκος.
Οσο και αν η Καρέζη ήταν η σταρ, ο Καζάκος έμοιαζε να είναι αυτός που καθόρισε
τον τρόπο που εξελίχθηκε η Καρέζη, καλλιτεχνικά και όχι μόνο. Τον θυμάμαι σε
συνέντευξη να λέει ότι όταν η Τζένη Καρέζη κατάλαβε τι συνέβαινε πολιτικά στην
χώρα και η ίδια δεν το είχε συνειδητοποιήσει, ένιωσε τύψεις, ένιωσε απογοήτευση
για τον εαυτό της και έκανε ότι μπορούσε για να το αποτρέψει. Με τον τρόπο που
ήξερε καλύτερα: γράφοντας σενάρια, ανεβάζοντας παραστάσεις, ερμηνεύοντας πυρακτωμένους
ρόλους.

O βράχος που ήταν ο Καζάκος, έφερε μέσα του τραύματα που δεν
είχε ξεπεράσει. Τραύματα για τα οποία δυσκολευόταν να μιλήσει. Το ένα, οι δουλειές
που αναγκάστηκε να κάνει όταν ήρθε στην εχθρική Αθήνα, με τον πατέρα του στην
Μακρόνησο και τον ίδιο, δεύτερο παιδί μιας οικογένειας τεσσάρων παιδιών, να
πρέπει να κάνει εργασίες που δεν ήθελε καν να θυμάται.
Στον Βοτανικό, στο
Μοναστηράκι, ένα αντράκι που έκανε τα πάντα, χαμαλίκια, θελήματα, βαψίματα για
να ζήσει την οικογένειά του. Ο τρόπος με τον οποίο έσφιγγε μάτια και χείλη όταν
τον ρωτούσαν για εκείνες τις δουλειές, το τίναγμα του κεφαλιού ήταν πιο δυνατά από
τις περιγραφές.

Το άλλο τραύμα που πάντα τον πονούσε και μάτωνε, ήταν εκείνο το χαρτί που έλειπε από τον φάκελό του όταν πήγε να γραφτεί στη Φιλοσοφική «το χαρτί κοινωνικών φρονημάτων». Η πόρτα των σπουδών που ονειρευόταν προκειμένου να γίνει δάσκαλος έκλεισε. Αυτές οι δυο αρνήσεις όμως ήδη από την τρυφερή του ηλικία δεν τον χαλύβδωσαν μόνο, αλλά και έγιναν ανοιχτή πληγή.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Με την Τζένη Καρέζη στην θρυλική παράστσση, που άλλαξε την θεατρική ιστορία, «Το μεγάλο μας τσίρκο». Κάθε βράδυ μετά την παράσταση πήγαιναν στο αστυνομικό τμήμα
Με την Τζένη Καρέζη στην θρυλική παράστσση, που άλλαξε την θεατρική ιστορία, «Το μεγάλο μας τσίρκο». Κάθε βράδυ μετά την παράσταση πήγαιναν στο αστυνομικό τμήμα

Ο παππούς πρωτοπαλίκαρο του Κολοκοτρώνη

Βλέπετε, ο Καζάκος δεν γεννήθηκε μέσα στις δυσκολίες που
έγιναν μετά μέρος της ζωής του. Το αντίθετο. Γεννήθηκε το 1935 στον Πύργο όπου
είχε αποσπαστεί ο πατέρας του, δημόσιος υπάλληλος στο Υπουργείο Οικονομικών.
Δούλευε στην Νομαρχία και είχε την ευθύνη της στατιστικής υπηρεσίας. Απολάμβανε
κύρος, είχε οικονομική άνεση, η οικογένεια μεγάλωνε ιδανικά, ανάμεσα σε βιβλία,
συζητήσεις, όνειρα. Μαζί τους και ο τυφλός παππούς που έχασε το φως του στην
Αμερική, όταν μπήκε κονίαμα στα μάτια τους και εκεί κόπηκε απότομα το
αμερικάνικο όνειρο.

Πριν πάει σχολείο ο Καζάκος διάβαζε και ο πατέρας του του
έδινε την εφημερίδα για να του διαβάζει δυνατά άρθρα. Η πολιτική μπήκε από τότε
στα κύτταρα του. Μαζί με την κυρίαρχη, αγαπημένη του αφήγηση για τον παππού του
από τον πλευρά της μάνας του, τον Στάικο ή Σταϊκόπουλο που ήταν πρωτοπαλίκαρο
του Κολοκοτρώνη. Ισως να φταίει και αυτό, πάντα τον Καζάκο τον συγκινούσε και
τον οδηγούσε με κάποιον τρόπο ο αγώνας των οπλαρχηγών στην Επανάσταση του 1821.
Αισθανόταν ότι τους οφείλουμε, τους οφείλει πολλά.

Η στρωματσάδα για τους αντάρτες

Στον πρώτο χρόνο της Κατοχής, η οικογένεια δεν υπέφερε.
Συνέχιζε σχεδόν τη ζωή της, με τον Κώστα Καζάκο να μεγαλώνει ουσιαστικά τα δυο
μικρότερα αδέλφια του, ένα κορίτσι και ένα αγόρι. Το 1943 φεύγουν οι Ιταλοί από
τον Πύργο και έρχονται οι Γερμανοί. Το 1946 ο πατέρας του συλλαμβάνεται και
πάει φυλακή, το 1947 στην Ικαρία, μετά Μακρόνησο μέχρι το 1952 που επέστρεψε
και συνάντησε την οικογένειά του στην Αθήνα. Μέχρι να φύγουν από το χωριό,
αντάρτες μπαινόβγαιναν στο σπίτι τους, για να κρυφτούν, να φάνε, να πλυθούν και
να κοιμηθούν.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Στον Βύρωνα όπου εγκαταστάθηκε η οικογένεια, η βίαιη πρώιμη
ενηλικίωση του Καζάκου, μαζί με τα διαβάσματα που του έδιναν λόγο να συνεχίζει,
έγιναν η νέα κανονικότητα. Εφευγε έξι το πρωί για να πάει να δουλέψει, μετά στις
7 το απόγευμα πήγαινε στο πρώτο νυχτερινό σχολείο που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα
και μεσάνυχτα έφτανε ξανά σπίτι
. Μέχρι να γυρίσει ο πατέρας από τις εξορίες
και να επιστρέψει σε μια μορφή κανονικότητας, διεκδίκησης των ονείρων του.

Εχτισε κουβαλώντας το ζεμπίλι το υπόγειο του Κουν

Αν ήταν οι αρχαίοι συγγραφείς, ο Τολστόι, ο Ουγκώ και οι
αντάρτες που έμπαιναν στο σπίτι τους αυτοί που καθόρισαν τον Καζάκο ως τα 18
του χρόνια, η ζωή του από εκεί και μετά καθορίστηκε από τον Κάρολο Κουν. Πόσο
τον αγάπησε; Πόσο του αφοσιώθηκε; Όταν ο Κάρολος Κουν πήρε το υπόγειο για να
το κάνει σχολή και θέατρο -τότε ήταν αμερικάνικο βαριετέ- ο Καζάκος το έχτισε
με τα χέρια του.
Κουβαλούσε υλικά με το ζεμπίλι, έκανε κάθε πιθανή εργασία
για να μεταμορφώσει τον χώρο. Με κάποιον τρόπο, έγινε μέρος της ανατομίας του
θεάτρου.

Εμεινε εκεί για έξι χρόνια, εργαζόταν ως φροντιστής,
συμμετείχε σε παραστάσεις – καρμικά πρώτη «Ο κύκλος με την κιμωλία». Μπαίνοντας
δυναμικά στην αγορά, έγινε βοηθός σκηνοθέτη στον κινηματογράφο, έγραφε σενάρια,
είχε μικρούς ρόλους σε ταινίες. Δυο φορές συνάντησε την Τζένη Καρέζη σε αυτές τις
διαδρομές, τη μια μάλιστα έπαιζε σε ταινία μαζί της, αυτό σε μικρό ρόλο. Η
έκρηξη έγινε το 1966, όταν έγιναν πια ζευγάρι, δυο κόσμοι εντελώς διαφορετικοί
ως τότε. Η Καρέζη, η όμορφη σταρ με το μοναδικό ταλέντο, η κοσμική, πολυφωτογραφημένη,
πρώην σύζυγος του Ζάχου Χατζηφωτίου. Αυτός ο ψηλός επιβλητικός ηθοποιός, που
καθηλώνει ακόμα και με ένα βλέμμα του, με τους ρόζους στα χέρια και τους μεγάλους
Ρώσους και αρχαίους συγγραφείς στο αίμα του -μαζί με αυτό το DNA του
πρωτοπαλίκαρου του Κολοκοτρώνη.

Η ζωή τους έγινε το θέατρο. Εκαναν περιουσία που με μια φυσική ροή επέστρεφε στο θέατρο, ο γιος του Κωνσταντίνος έγινε το κέντρο τους, κυρίως της Καρέζη. Θυμάμαι να τους βλέπω σε μια τηλεοπτική συνέντευξη, όπου κάθε τόσο η Καρέζη ήταν σαν να δίσταζε, έτριβε τα χέρια όσο μιλούσε ο Καζάκος, τον κοιτούσε άλλοτε με απορία, άλλοτε σαν να ζητάει επιβεβαίωση. Σαστισμένη απόλυτα, σχεδόν ψευδίζοντας όταν ο Καζάκος μίλησε για όσα προσέφερε μέσω των κινηματογραφικών της ρόλων στην απελευθέρωση των γυναικών. Αυτή με τα μάτια βαμμένα βαριά σαν Κλεοπάτρα και αυτός με την γραβάτα του να βάζει την τελεία αλλά και την πρώτη λέξη.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Είμαστε μια οπισθοδρομική κοινωνία, έλεγε πικραμένος για τις αντιδράσεις όταν παντρεύτηκε την Τζένη Κόλλια μερικά χρόνια μετά τον θάνατο της Καρέζη
Είμαστε μια οπισθοδρομική κοινωνία, έλεγε πικραμένος για τις αντιδράσεις όταν παντρεύτηκε την Τζένη Κόλλια μερικά χρόνια μετά τον θάνατο της Καρέζη

Η ζωή είναι εκεί σε περιμένει να την αλλάξεις

Η Καρέζη έφυγε ακριβώς 30 χρόνια πριν. Το 1922, τον Ιούλιο.
30χρόνια πριν τον Καζάκο. Τότε έγινε ένα μικρό σκάνδαλο, ένα
σούσουρο όταν δυο χρόνια μετά ο Καζάκος έκανε σχέση με την αρκετά νεότερή του
Τζένη Κόλλια και στη συνέχεια παντρεύτηκαν. Κάποιοι σοκαρίστηκαν, λες και δεν
είχε το δικαίωμα. «Είμαστε μια συντηρητική κοινωνία», του είπε η Λένα
Αρώνη «οπισθοδρομική κοινωνία είμαστε» απάντησε ο Καζάκος κοιτάζοντας
μακριά. Σαν ένα τραύμα να προστέθηκε στα προηγούμενα δύο που όμως έμεινε
γρατζουνιά. Αλλωστε απόκτησε τέσσερα παιδιά με την Τζένη του, με την Αρτεμη να
χάνει την μάχη για τη ζωή. Απόκτησε έναν νέο γύρο ζωής.

«Η Τζένη έζησε καλά. Πέτυχε, έκανε ένα παιδί, οικογένεια,
επιτυχίες. Αγαπήθηκε. Εζησε μια ζωή που πολλοί θα ονειρεύ
ονταν» έλεγε. Δεν
υπήρχε λόγος να τσακιστεί από τον θάνατό της, τιμούσε τη ζωή της. Ο θάνατός του
σε ηλικία 87 ετών, τον βρήκε πλήρη, τον βρήκε να έχει κάνει έναν συγκλονιστικό,
χωρίς προηγούμενο κύκλο στο ελληνικό θέατρο. Αλλά και να έχει αφήσει το στίγμα
του στην πολιτική ζωή του τόπου, συνώνυμο του Αριστερού που οργιζόταν από τις νέες
έννοιες και εικόνες που έχουν δοθεί στην Αριστερά σήμερα. Γιατί ο Καζάκος, που
ξεζούμισε την ζωή, ασπαζόταν την διδαχή του Μπρεχτ «η ζωή είναι εκεί, η
πραγματικότητα είναι εκεί και σε περιμένει να πας να την αλλάξεις
».

Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο

Πηγή