Οι non fiction επιλογές για το φετινό καλοκαίρι

0
31

Βιογραφίες, αυτοβιογραφίες, ημερολόγια

Η δεκαετία του ’60 ο Τζον Στάινμπεκ, 58 ετών, αποφασίζει ότι έχει έρθει η ώρα να γνωρίσει πώς ζει πραγματικά η Αμερική και ξεκινά ένα οδοιπορικό σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της χώρας, οδηγώντας ένα φορτηγάκι που δονκιχωτικά ονόμαζε Ροσινάντε, έχοντας για παρέα ένα γέρικο σκυλί ονόματι Τσάρλι. Διήνυσε τελικά περί τα 10.000 μίλια καταγράφοντας τις εντυπώσεις του. Το μυθικό road trip του Αμερικανού συγγραφέα αποτυπώθηκε στο Ταξίδια με τον Τσάρλι (εκδ. Παπαδόπουλος) και κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το καλοκαίρι του 1962. Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, ο περιπλανώμενος Στάινμπεκ θα έκανε μια στάση στην αιωνιότητα της λογοτεχνίας, κερδίζοντας το βραβείο Νόμπελ. 

Η πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή μάς έδωσε πολλές ακόμα εκδόσεις βιογραφικού ή αυτοβιογραφικού χαρακτήρα, συγκυριακά περισσότερες από ό,τι συνήθως. Ας συνεχίσουμε με αυτές που έχουν ελληνικό ενδιαφέρον, άμεσο ή έμμεσο. Όπως αυτό το πολυεπίπεδα γοητευτικό βιβλίο που υπογράφει η Αμερικανίδα καταξιωμένη ποιήτρια Ελένη Σικελιανός, δισεγγονή του ποιητή, με τίτλο Εσύ, η ζωώδης μηχανή (εκδ. Πατάκη). Η Σικελιανός βιογραφεί τη μητέρα της μητέρας της, τη γιαγιά της Ελένη Παπαμάρκου, φημισμένη χορεύτρια μπουρλέσκ, γνωστή ως το «κορίτσι-λεοπάρδαλη». Για να συνθέσει τη ζωή της, η συγγραφέας καταφεύγει σε έναν συνδυασμό αναμνήσεων, πληροφοριών, συνειρμών, ποίησης και εικόνας, παραδίδοντας τελικά ένα βιβλίο που είναι απείρως περισσότερα από μια απλή οικογενειακή βιογραφία. 

Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφόρησε το Τραγούδι της γοργόνας της Σάρμιαν Κλιφτ, στο οποίο η Αυστραλή συγγραφέας θυμάται τους μήνες που έζησε στην Κάλυμνο (1954-1955) μαζί με τον σύζυγό της, τον επίσης συγγραφέα Τζορτζ Τζόνστον, και τα δυο τους παιδιά. Στις αναμνήσεις της από το νησί των Δωδεκανήσων, τις οποίες δημοσίευσε αμέσως μετά, μεταφέρει τις εικόνες μιας άλλης εποχής και μιας άλλης Ελλάδας. Η αγάπη της Κλιφτ για τη χώρα μας αποτυπώθηκε (ας μου επιτραπεί το άλμα) και σε μια κλασική φωτογραφία όπου τραγουδάει πλάι στον Λέοναρντ Κοέν κάποιο βράδυ στην Ύδρα. 

Συζητώντας για φιλέλληνες, ο Τζίμι Τζάμαρ έγραψε ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο με τον τίτλο Φιλέλληνες (εκδ. Μελάνι), αναλύοντας τη σχέση δεκατεσσάρων σημαντικών προσωπικοτήτων με τη χώρα μας, από τον αυτοκράτορα Αδριανό μέχρι τον Μπάιρον και τον Χένρι Μίλερ, και παραθέτοντας λόγια τους που εξηγούν και αποκαλύπτουν μια βαθιά σχέση. 

→ Επίσης: Η Νατάσα Βοντίν αναζητά τα ίχνη των γονιών που χάνονται μετά το 1945, όταν οδηγήθηκαν από τη Μαριούπολη, όπου ζούσαν, σε στρατόπεδα εργασίας των ναζί. Η αναζήτηση της Βοντίν τής αποκαλύπτει έναν χαμένο κόσμο. Το συγκλονιστικό της αφήγημα Με καταγωγή από τη Μαριούπολη (εκδ. Gutenberg) κυκλοφόρησε στα γερμανικά πριν από λίγα χρόνια, αλλά ήρθε και πάλι στην επικαιρότητα λόγω της σημερινής θλιβερής μοίρας της πόλης. / Η Ανί Ερνό θυμάται την περιπέτεια μιας άμβλωσης στα φοιτητικά της χρόνια. Το Γεγονός (εκδ. Μεταίχμιο), βαρύ και ανατριχιαστικό, μεταφέρθηκε πέρυσι στο σινεμά και πρόσφατα έγινε κάτι σαν μανιφέστο ελευθερίας μετά τη λοξοδρόμηση των ΗΠΑ. / Επίκαιρο ποικιλοτρόπως είναι και το αυτοβιογραφικό κείμενο της Μέλι Κίγιακ, κόρης Κούρδων μεταναστών στη Γερμανία, που περιγράφει την ιστορία της στο βιβλίο με τον μάλλον ξεκάθαρο τίτλο Το να είσαι γυναίκα (εκδ. Κριτική). / «Μου αρκούν όσα έχω, και είναι ήδη πολλά», λέει ο Μίλο Μανάρα στην Αυτοπροσωπογραφία (εκδ. ΚΨΜ), ένα πολύ διασκεδαστικό ανάγνωσμα που μας βάζει στο μυαλό και στη ζωή του θρυλικού κομίστα.

Οι non fiction επιλογές για το φετινό καλοκαίρι-1
© ullstein/ Getty Images/ Ideal Image

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΣΥΛΟ

Ο Χανς Φάλαντα είναι μέλος της φουρνιάς των μεγάλων γερμανόφωνων λογοτεχνών που στην ακμή τους συνέπεσαν με την άνοδο του ναζισμού – κάποιοι κατάφεραν να φύγουν, άλλοι όχι. Ο Φάλαντα έμεινε από επιλογή. Κακή επιλογή, ίσως. Πέθανε το 1947, στα 53 του, εθισμένος στη μορφίνη, αλκοολικός, δυστυχισμένος, εξαντλημένος. Λίγα χρόνια νωρίτερα είχε μια περίεργη εμπειρία, όταν έπειτα από έναν ακούσιο πυροβολισμό κατηγορήθηκε ότι αποπειράθηκε να σκοτώσει την πρώην σύζυγό του, Άννα Ντίτσεν, παρά το ότι η ίδια βεβαίωσε ότι επρόκειτο για ατύχημα. Καταδικάστηκε σε ολιγόμηνη κράτηση στο ψυχιατρείο Νόιστερλιτς-Στρέλιτς και βρέθηκε αίφνης ανάμεσα σε εγκληματίες με βαριά ψυχικά νοσήματα. Παραδόξως, το φθινόπωρο του ’44 λειτούργησε ευεργετικά για τη συγγραφική δραστηριότητα του Φάλαντα. Άρχισε να γράφει κρυφά, με απειροελάχιστα γράμματα για να μη χάνει χώρο, με τον κίνδυνο να συλληφθεί για το περιεχόμενο των κειμένων του. «Κάτι με έπιασε ότι εδώ, κλεισμένος στο άσυλο, υπό διαρκή φρούρηση και παρακολούθηση, έπρεπε να αρχίσω να γράφω αυτές τις σημειώσεις. Τα κουβαλάω όλα αυτά μέσα μου καιρό. Πρέπει να το κάνω», γράφει σε κάποιο σημείο αυτού που αργότερα θα αποτελούσε το Ξένος στη χώρα μου, Ημερολόγιο φυλακής 1944, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Gutenberg.

«Απερισκεψία είναι όλο αυτό; Ή βαθιά, ακατανίκητη ανάγκη; Όλες αυτές οι σκέψεις με βασανίζουν μέρα-νύχτα, με κάνουν να ξεχνώ τη μοίρα μου σε αυτό το σπίτι των πεθαμένων· μόνο όταν κάθομαι μπροστά σε τούτες τις σημειώσεις με αφήνουν ήσυχο!» Οι καταγραφές του αποτελούν ένα χρονικό της εποχής του ναζισμού, όπως το έζησε ο ίδιος. Εκτός από το Ημερολόγιο, στο σύντομο διάστημα του ασύλου έγραψε επίσης το μυθιστόρημα Ο πότης.

ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ

Το καλοκαίρι προβλέπεται μουσικό. Οι εκδόσεις Οξύ παρουσιάζουν σε μετάφραση τη σειρά 33 1/3 που επικεντρώνεται στη ροκ ιστορία αναλύοντας δίσκους και προσωπικότητες-ορόσημα του τελευταίου αιώνα. Στο μικροσκόπιο ο θρυλικός δίσκος Highway 61 του Μπομπ Ντίλαν μέσα από συνεντεύξεις και κριτικές των ανθρώπων που έζησαν από κοντά τη γένεσή του. Αποδεικνύεται όμως ότι δεν είναι μόνο η ροκ που ενδιαφέρει τους δημιουργούς αυτής της σειράς βιβλίων: Ο φακός στρέφεται στη Μαρία Κάλλας, αυτή την όσο σπουδαία και μοναδική άλλο τόσο βασανισμένη από δαίμονες προσωπικότητα και μουσικό, μέσα από την ηχογράφηση μιας εμβληματικής άριας από το μακρινό 1954. Και δεν μένουμε εκεί: Μεταφερόμαστε στην Ιαπωνία και στον Χαρούκι Μουρακάμι, τον συγγραφέα του οποίου η αγάπη για τη μουσική προϋπήρχε του συγγραφικού του δαιμονίου. Ο συγγραφέας διηύθυνε ένα τζαζ κλαμπ στο Τόκιο. Ικανοποιώντας ένα από τα όνειρά του, αυτή τη φορά, συνομιλεί με τον παγκοσμίου φήμης διευθυντή ορχήστρας Σέιτζι Οζάουα, για μουσικόφιλους με εκπαιδευμένο αυτί. Η κουβέντα τους καταγράφεται στο Περί μουσικής και μόνο (εκδ. Ψυχογιός). Και από την ορχήστρα στο θέατρο με το Άκου! (εκδ. Συρτάρι) του προσφάτως εκλιπόντος σκηνοθέτη Πίτερ Μπρουκ, με μια καταβύθιση στην τέχνη της μουσικής επένδυσης καθώς και της απαραίτητης σιωπής ενός θεατρικού έργου. «Για μένα, κάθε μορφή μουσικής αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος του συνολικού έργου στο οποίο προσβλέπει κάθε παραγωγή», έλεγε ο ίδιος.
— Βάλια Δημητρακοπούλου

ΠΑΡΑΞΕΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ

Λίγους μήνες νωρίτερα, νοτιότερα στην Ευρώπη, στην Κροατία, ο τρίχρονος Νίκολα Τέσλα, μια πολύ κρύα μέρα του χειμώνα χάιδευε τον γάτο του, τον Μάτσακ, στη ζεστασιά του σπιτιού του. Τότε «…τελέστηκε ένα θαύμα εκπληκτικό που με άφησε άφωνο. Η ράχη του Μάτσακ ήταν μια ολόφωτη επιφάνεια και πάνω της το χέρι μου παρήγαγε ένα λουτρό από ηχηρούς σπινθήρες, τόσο δυνατούς που ακούγονταν σε όλο το σπίτι», γράφει στη φίλη του Πόλα Φότιτς, σε μια επιστολή, που περιλαμβάνεται στην έκδοση Γάτες, μαζί με γράμματα των Τ.Σ.  Έλιοτ, Ρέιμοντ Τσάντλερ, Τσαρλς Ντίκενς κ.ά., που κυκλοφορεί στη σειρά Επιστολές που έγραψαν ιστορία των εκδόσεων Οξύ. Κι αν δεν είχατε φανταστεί ποτέ ότι ο Νίκολα Τέσλα πρωτοήρθε σε επαφή με τον ηλεκτρισμό χαϊδεύοντας τον γάτο του, θα εκπλαγείτε ακόμη περισσότερο με τις ιστορίες που περιλαμβάνει το βιβλίο Μικρά αθηναϊκά χρονικά (εκδ. Αιώρα), της εγκατεστημένης στην Ελλάδα Γαλλίδας Ζαν Ροκ Τεσόν: Οι Αρχαίοι έκλεβαν την εφορία; Υπήρχαν άστεγοι στους δρόμους; Ποια ταβέρνα της αρχαίας Αθήνας σέρβιρε το καλύτερο κρασί; — Μαρία Αθανασίου

ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ TEXNH

Ξεφυλλίζω τη μελέτη του Ιωάννη Τσούμα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Επίκεντρο, Η ιστορία των διακοσμητικών τεχνών και της αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη και στην Αμερική, αναφερόμενος σε μια περίοδο από το 1760 μέχρι το 1914, όταν τελειώνει ο παλιός κόσμος. Πίσω από τη «βιτρίνα» της αισθητικής και ανάμεσα στο πλήθος των λεπτομερειών αποκαλύπτεται παράλληλα η εξέλιξη της δυτικής κοινωνίας. Προσεγμένη, πολυτελής έκδοση με πολύ πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Συγγενές εν μέρει είναι το λεύκωμα του Άλκη Χαραλαμπίδη Η τέχνη του 19ου αιώνα (εκδ. USP), μια αναλυτική προσέγγιση στη διαμόρφωση του καλλιτεχνικού τοπίου (ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική), μέσα από τα κυρίαρχα ρεύματα και πρόσωπα της εποχής.  

Δίπλα σε ποιήματα του Τίτου Πατρίκιου από τη συλλογή Λυσιμελής πόθος (2008), στέκονται 24 έργα του Γιάννη Ψυχοπαίδη. Μεγάλη συνάντηση στις σελίδες της έκδοσης Έρως πόλεμος (εκδ. Πατάκη). Περισσότεροι πίνακες: οι εκδόσεις Στερέωμα φιλοξενούν το ιαπωνικής εμπνεύσεως έργο του Στέφανου Ρόκου, ένα «προσωπικό εικαστικό ημερολόγιο», όπως διαβάζω στην έκδοση, η οποία αποτελεί τη μεταφορά της έκθεσης Οι δυο ναοί.

Κάπως παράτυπα εντάσσω εδώ και τον Άρθουρ Σοπεγχάουερ, αλλά για συγκεκριμένο λόγο. Αντιγράφω: «Ο καλλιτέχνης μάς επιτρέπει να κοιτάξουμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια του. Το ότι έχει τα μάτια αυτά, το ότι γιγνώσκει το ουσιώδες των πραγμάτων, εκείνο απ’ αυτά που βρίσκεται έξω από όλες τις συσχετίσεις τους, συνιστά ακριβώς το χάρισμα του μεγαλοφυούς, το έμφυτο στοιχείο· το ότι είναι σε θέση να μας κάνει μετόχους του χαρίσματος αυτού, να μας δώσει τα μάτια για να δούμε, συνιστά το επίκτητο στοιχείο, το τεχνικό». Ο δεύτερος τόμος του μνημειώδους έργου του Γερμανού φιλοσόφου, Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση, που γράφτηκε πριν από δύο αιώνες, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ροές. 

ΧΑΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΙΔΕΕΣ

Το Όταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο (εκδ. Δώμα) είναι σαγηνευτικό βιβλίο που αρπάζει κατευθείαν τον νου σου, κι αμέσως μετά τον αιχμαλωτίζει σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Ο υβριδικός του χαρακτήρας, το γεγονός ότι τα αληθινά γεγονότα συμπλέκονται σταδιακά με τη μυθοπλασία, κάνει την εμπειρία της ανάγνωσης ακόμα πιο συναρπαστική. Ο Μπενχαμίν Λαμπατούτ είναι ένας μύστης, ένας τρελός επιστήμονας, ο οποίος γράφοντας ονειρεύεται ότι είναι ένας νυχτερινός κηπουρός. Οι ήρωες των ιστοριών του ενσαρκώνουν βάναυσα την τραγωδία της ανθρώπινης ζωής, το τέλμα της επιστήμης, το καταστροφικό τίμημα που πληρώνουν όλες οι μεγάλες ιδέες και ανακαλύψεις. Από το σκοτεινό αυτό δωμάτιο της απροσδιοριστίας, του χάους και της Αποκάλυψης, ο αναγνώστης δεν βγαίνει ποτέ. Αλλά δεν θα αναρωτηθεί ούτε στιγμή αν υπάρχει νόημα σε όλα αυτά. Κι αυτό είναι το τεράστιο επίτευγμα του σπουδαίου αυτού έργου. Το νόημα είναι παρόν σε κάθε σελίδα και σε κλονίζει βαθιά. Εκεί όμως που πας να το διατυπώσεις, γίνεται σκόνη. Είναι ταυτόχρονα ζωντανό και νεκρό όπως η γάτα του Σρέντιγκερ. Με το βιβλίο του Λαμπατούτ ξυπνά μέσα μας η καθησυχαστική γνώση ότι μόνο η τέχνη μπορεί να μιλήσει για την κατάστασή μας με αυτόν τον τρομερά ελκυστικό τρόπο.
— Μανώλης Ανδριωτάκης

Οι non fiction επιλογές για το φετινό καλοκαίρι-2
Άλμπερτ Αϊνστάιν © Ernst Haas/ Getty Images/ Ideal Image

ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

«Φορούσε πάντα ένα μακρύ, υφασμάτινο παλτό και όταν ο άνεμος του Νιου Τζέρσεϊ ήταν ιδιαιτέρως σφοδρός ένας σκουρόχρωμος, πλεκτός σκούφος συγκρατούσε μαζεμένα τα διάσημα, απείθαρχα, λευκά μαλλιά του». Το 1953, το πιο διάσημο σπίτι στην κωμόπολη Πρίνστον βρισκόταν στην οδό Μέρσερ. Ο διάσημος κάτοικός του, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ζούσε εκεί αρκετά απομονωμένος, κυρίως από την επιστημονική κοινότητα και τους συναδέλφους του, που στο παρελθόν συνωστίζονταν εκεί γεμίζοντας τα δωμάτια με ζωηρές συζητήσεις. Τι συνέβη και ο σημαντικότατος επιστήμονας, η μεγαλύτερη ιδιοφυΐα όλων των εποχών βρέθηκε στο περιθώριο της επιστημονικής κοινότητας; Ο βραβευμένος Ντέιβιντ Μποντάνις, πεπειραμένος εκλαϊκευτής της επιστήμης έχει υπογράψει το μπεστ σέλερ Ε=mc2– ακολουθεί τα βήματά του από τη γέννηση του Αϊνστάιν στο Ουλμ της Γερμανίας ως τη διατύπωση των επαναστατικών του θεωριών και την απομόνωση, προσπαθώντας να εντοπίσει Το μεγαλύτερο λάθος του Αϊνστάιν (εκδ. Τραυλός) και να απαντήσει σε ερωτήματα όπως το πώς η διάνοια φτάνει στο αποκορύφωμά της, πώς γίνεται υπεροψία και πώς εξασθενεί. Η αφετηρία των προβλημάτων του ήταν το 1915, όταν διατύπωσε τη θεωρία της γενικής σχετικότητας, γράφει ο Μποντάνις. Πρόκειται για μια ανακάλυψη που εξετάζει με μεγαλύτερη λεπτομέρεια η Μάρσια Μπαρτούσακ στο βιβλίο της Η μέρα που ανακαλύψαμε το σύμπαν (εκδ. Ροπή). Η συγγραφέας ξεκινά από τη δεκαετία του 1920 και, με επίκεντρο την 1η Ιανουαρίου 1925, την ημέρα που ο 35χρονος Έντουιν Χαμπλ παρουσίασε τα αποτελέσματα της έρευνάς του και ουσιαστικά αποκάλυψε το μέγεθος του σύμπαντος, κάνει μια συναρπαστική αναδρομή, συναντώντας στην πορεία τους επιστήμονες που πρωταγωνίστησαν, τις αντιπαραθέσεις τους, τις ιδιοφυείς ιδέες τους. Ο Έρικ Τεμπλ Μπελ, από την άλλη, μας συστήνει τους Μαθηματικούς (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης), τους ανθρώπους που δημιούργησαν και ανέπτυξαν την επιστήμη των Μαθηματικών από την αρχαία Ελλάδα έως σήμερα μέσα από μυθιστορηματικές βιογραφίες.
— Μαρία Αθανασίου


Q & A ξένοι σε άγνωστα νερά

Όταν τα ισπανικά πλοία κατακτούσαν τους ωκεανούς κατά τον 16ο και 17ο αιώνα, φαίνεται ότι στο πλήρωμά τους υπήρχε και ελληνική παρουσία. Μια άγνωστη πτυχή της ελληνικής ιστορίας που αποτυπώνει ο Ι. Κ. Χασιώτης, ομότιμος καθηγητής Νεότερης Ιστορίας στο ΑΠΘ, στη μελέτη του Ο Οδυσσέας στις θάλασσες του Νότου (εκδ. University Studio Press). 

Κύριε Χασιώτη, ποιο ήταν το πρώτο ερέθισμα; Πώς ξεκινήσατε την έρευνα αυτή για τους «ανύμητους Έλληνες Οδυσσείς»;
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 είχα διαπιστώσει ότι στη μελέτη της νεοελληνικής ιστορίας αγνοούνταν παντελώς ο ισπανικός παράγοντας. Αλλά η Ισπανία με τις κτήσεις της στη Νεάπολη και στη Σικελία βρισκόταν μια ανάσα από τα Επτάνησα και τις δυτικές ακτές της Πελοποννήσου. Επιπλέον, κατά τον 16ο-17ο αιώνα ήταν η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της Μεσογείου. Έτσι στράφηκα στην αναζήτηση των σχετικών πηγών στα πλούσια ισπανικά αρχεία. Αλλά όποιος έρθει σε επαφή με την Ισπανία δεν μπορεί να αγνοήσει τις υπερπόντιες κτήσεις της, που άρχισαν να σχηματίζονται στα χρόνια του Κολόμβου και παρέμειναν υπό ισπανική κυριαρχία έως τις αρχές (μερικές έως τα τέλη) του 19ου αιώνα. 

Κατά τη διάρκεια της έρευνάς σας υπήρξε κάποιο γεγονός, κάποια πληροφορία που ξεχωρίζετε;
Η πρώτη έκπληξή μου ήταν ότι οι  Έλληνες αποτελούσαν την τρίτη σε μέγεθος «ξένη» εθνότητα που διακρίθηκε σε δεκάδες εξερευνητικές αποστολές τόσο στην ενδοχώρα της αμερικανικής ηπείρου όσο και στον Ειρηνικό. Αρκετοί στράφηκαν στην αμπελουργία, στην καλλιέργεια του κακάου, στην εκμετάλλευση ακινήτων, κ.λπ. Σημειώνω εδώ μόνο δύο παραδείγματα: του Κύπριου Nicolao Eustacio, ιδιοκτήτη από τα τέλη του 16ου αιώνα τεράστιων εκτάσεων στη Λίμα του Περού και στα περίχωρά της, και του Σκοπελίτη με το ιβηρικό επώνυμο Antonio de Acosta, του μεγαλύτερου παραγωγού κακάου της Κόστα Ρίκα κατά τον 17ο αιώνα. Οι απόγονοι του Ευσταθίου κράτησαν την ανάμνηση της ελληνικής τους καταγωγής έως τον 18ο αιώνα και του Acosta έως τις μέρες μας. Ας σημειωθεί ότι και άλλες οικογένειες της ισπανόφωνης Αμερικής (π.χ. οι Candia και οι de Rodas) δεν έπαψαν, παρά το πέρασμα των γενεών, να ανάγουν την καταγωγή τους σε Έλληνες ναυτικούς, εμπόρους και κονκισταδόρες. 

Και ένα συμπέρασμα; Τι μάθατε και τι θα θέλατε να μάθει ένας αναγνώστης από αυτή την περιπέτεια στις θάλασσες του Νότου;
Θεωρώ ότι η μελέτη της ιστορίας της νεοελληνικής Διασποράς, και μάλιστα της πρώιμης φάσης της, θα πρέπει τώρα να διευρυνθεί και χρονικά και γεωγραφικά. Πιστεύω μάλιστα ότι έρευνες νεότερων ερευνητών θα φέρουν στο φως και νέα στοιχεία που αφορούν την ελληνική παρουσία είτε στις θάλασσες του Νότου είτε σε άλλες χώρες του κόσμου.    — Α. Δ.


Q & A τι μας μαθαίνει ο ουρανός

Οι non fiction επιλογές για το φετινό καλοκαίρι-3
© NASA, ESA, CSA, and STScI via AP

Η δρ Ελένη Βαρδουλάκη έγραψε το βιβλίο Το σύμπαν στο τσεπάκι σου, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Key Books, μέσα από το οποίο προσπαθεί να μετατρέψει την αστροφυσική σε κάτι απλό και κατανοητό, που μάλιστα μας επηρεάζει καθημερινά, ακόμα και χωρίς να το καταλαβαίνουμε. 

Από όλα τα παραδείγματα του βιβλίου, ποιο ξεχωρίζετε ως «απόδειξη» ότι η αστροφυσική μάς αφορά όλους; 
Το κεφάλαιο Το δικαίωμά μας σε ένα σκοτεινό νυχτερινό ουρανό μιλάει για την ισορροπία μεταξύ τεχνολογικής εξέλιξης και διατήρησης και προστασίας του περιβάλλοντός μας. Η Γη είναι το μόνο σπίτι που έχουμε. Σαφώς το να έχουμε ίντερνετ παντού στον πλανήτη είναι εκπληκτικό, αλλά έρχεται με ένα φοβερό κόστος. Δεν είναι μόνο οι επιπτώσεις στην επιστήμη. Είναι οι επιπτώσεις σε εμάς και στην επιβίωσή μας, όπως η δυνατότητά μας στην πρόβλεψη τυφώνων και οι παρεμβολές που δημιουργούνται από τους αστερισμούς δορυφόρων τύπου Space-X.

Μάθατε κάτι που δεν γνωρίζατε γράφοντας το βιβλίο;
Έμαθα πολλά πράγματα, για το σύμπαν, την αστροφυσική, τη χρησιμότητά της στην καθημερινότητα. Έμαθα για την ανθρωπότητα και για τον ίδιο μου τον εαυτό. Και από τη μεριά μου, αυτό που θέλω να μάθει το ευρύ κοινό μέσα από το βιβλίο μου είναι ότι η έρευνα στην αστροφυσική μάς αφορά όλους. Οι τεχνολογικές εφαρμογές είναι τεράστιες και ο τρόπος με τον οποίο οι αστροφυσικοί συνεργάζονται σε παγκόσμιο επίπεδο θα πρέπει να αποτελεί πρότυπο για τις κοινωνίες μας. Τα αποτελέσματα τα είδαμε πολύ πρόσφατα με τα τηλεσκόπια Εvent Horizon (ΕHT) και James Webb (JWST).

Ποια ήταν η πρώτη σας αντίδραση όταν είδατε τις εικόνες από το τηλεσκόπιο James Webb;
Φώναζα στον εαυτό μου: «Είναι στο υπέρυθρο! Είναι στο υπέρυθρο!» (δηλαδή κάτω από το ορατό από τον άνθρωπο φάσμα). Ξέρετε, τα μάτια μας δεν βλέπουν στο υπέρυθρο. Τα μάτια μας έμαθαν, εξελίχθηκαν, να βλέπουν στο οπτικό. Για να μπορέσουμε να δούμε αυτά τα ωραία χρώματα στις φωτογραφίες από το JWST, οι αστροφυσικοί τις χρωματίζουν με ψευδοχρώμα. Και τι υπέροχες φωτογραφίες! — Α. Δ.

ΤΕΤΑΡΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Οι μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις και η πρόοδος της τεχνολογίας έφεραν την ανθρωπότητα στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και των σόσιαλ μίντια. Το βιβλίο του Μανώλη Ανδριωτάκη Τεχνητή νοημοσύνη για όλους (εκδ. Ψυχογιός) είναι ένας συνοπτικός οδηγός για όσους θέλουν να γνωρίσουν τον νέο υπέροχο κόσμο που ανοίγεται μπροστά μας. Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί και το βιβλίο της Σάρα Φράιερ Χωρίς φίλτρο, στο οποίο παρουσιάζεται η άγνωστη ιστορία του  Ίνσταγκραμ, από τη δημιουργία του έως την εξαγορά του από το Facebook και την ανάδειξή του σε μία από τις δημοφιλέστερες εφαρμογές του καιρού μας. — Μ. Α.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΟΣ ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Στην Κάζα Μπιάνκα, ένα από τα πιο εμβληματικά κτίρια της Θεσσαλονίκης, χαρακτηρισμένο ως έργο τέχνης, στεγάζεται σήμερα η Δημοτική Πινακοθήκη της πόλης. Εκεί όμως, στις αρχές του 20ού αιώνα, εκτυλίχθηκε ένα φλογερό ειδύλλιο που σκανδάλισε την κοινωνία της εποχής. Η ιστορία αυτού του απαγορευμένου έρωτα της Εβραιοπούλας Αλίνε Φερνάντεζ Ντίαζ και του χριστιανού Σπύρου Αλιμπέρτη, που έγινε ένας σύγχρονος αστικός μύθος, περιγράφεται στο Χρονικό μιας εκούσιας απαγωγής, Aline Fernandez Diaz – Σπύρος Αλιμπέρτης (εκδ. University Studio Press), μέσα και από μια πλούσια αλληλογραφία των δύο ερωτευμένων με τον Δημήτρη Πικιώνη.
—  Μ. Α.

Πηγή