Επί τη ευκαιρία πρόσφατων άρθρων σε ομογενειακά Μέσα Ενημέρωσης, περί «συσκέψεων προέδρων Ομοσπονδιών», εκλογών του «Εθνικού Συμβουλίου» και της «αμφισβητούμενης» σχέσης διαφόρων οργανώσεων με το Εθνικό Συμβούλιο, και άλλα διάφορα, επιτρέψτε μου να εκφράσω μερικές επίκαιρες σκέψεις περί Ομογένειας εδώ στις ΗΠΑ, τις σχέσεις της με την πατρίδα και για αυτές τις πάλαι ποτέ κραταιές ομογενειακές οργανώσεις στις ΗΠΑ, και την κατάστασή τους τη σημερινή ημέρα, με καλή θέληση και χωρίς βέβαια να επιζητώ να θίξω απολύτως κανέναν, άτομο ή οργανισμό.
Οπως αναφέρει μια γνωστή αμερικανική παρόμοια, «όλα έχουν τη σημασία τους στον τόπο και στον χρόνο τους». Εμείς δε στην Κρήτη λέμε, «κάθε πράμα στον καιρό του και τα σταφύλια τον Αύγουστο». Έτσι λοιπόν και οι άλλοτε κραταιές οργανώσεις της Ομογένειας, όπως το Εθνικό Συμβούλιο, η Παμμακεδονικη, η Παγκρητική, η Παναρκαδικη και τόσες πολλές άλλες, τοπικές και παναμερικανικής εμβέλειας οργανώσεις, είχαν κάποτε τη σημασία τους και τον σκοπό τους, και γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο ήκμασαν τις περασμένες δεκαετίες, και μερικές εξ αυτών ακμάζουν ακόμη και σήμερα! Ο δε κύριος σκοπός τους ήταν κατά γενικό κανόνα, η συμπαράσταση στον Ελληνα μετανάστη και η διασύνδεσή του με τους συμπατριώτες του και με την ιδιαίτερη του πατρίδα!
Και θα σας δώσω ένα μικρό παράδειγμα που εκθειάζει το τεράστιο χάσμα νοοτροπίας. Θυμούμαι πριν αρκετά χρόνια, σε μια παγκόσμια συνάντηση του ΣΑΕ στη Θεσσαλονίκη, οι παλαίμαχοι είχαν συγκρουσθεί με τον τότε Υφυπουργό Εξωτερικών, γιατί λέει ήθελαν να φτιάξουν ένα μνημείο στην Αλβανία, για τους πεσόντες Ελληνες στον πόλεμο του 1940, και η κυβέρνηση τούς είχε πει να περιμένουν για πιο κατάλληλους καιρούς! Σε αντίθεση, την ίδια ακριβώς εποχή, η κραταιά παναμερικανική οργάνωση AHEPA, οργάνωνε εκστρατεία περισυλλογής χρημάτων για το μνημείο των πεσόντων Αμερικανών στο Βιετνάμ!
Αλλο Λωζάννη λοιπόν, και άλλο Κοζάνη, κι’ ας κάνει χιόνι στη μια και χιόνι στην άλλη!
Σήμερα όμως οι καιροί άλλαξαν! Ήδη βρισκόμαστε στην 2η, 3η και ίσως και 4η γενιά ομογενών, των οποίων τα προβλήματα και οι ανάγκες κατά κοινή ομολογία είναι εντελώς διαφορετικές από αυτές των πρωτοπόρων μεταναστών! Εξ άλλου, εμείς και οι πρωτοπόροι μας έκαναν μια φοβερή δουλειά και θυσιάστηκαν κυριολεκτικά για να μορφώσουν τα παιδιά τους, πράγμα που τους βοήθησε μεν να προοδεύσουν οικονομικά και «ξεφύγουν» από την κλειστή κοινωνία της πρώτης γενιάς, και συνάμα να ενσωματωθούν με την ευρύτερη αμερικανική κοινωνία. Αλλά όμως σαν δίκοπο μαχαίρι, δημιούργησε και άλλους κινδύνους, αυτούς της επιτάχυνσης της αφομοίωσης και τη μερική, ή ακόμη και πλήρη απομάκρυνσή τους, από τους στενούς κύκλους της «Ομογένειας».
Μια βασική και ουσιώδης διαφορά την οποία πολλές φορές δεν αναγνωρίζουμε, είναι ότι τα παιδιά μας σήμερα βλέπουν την Ελλάδα με άλλο μάτι από αυτό των πρωτοπόρων! Την βλέπουν μεν με νοσταλγία και αγάπη, αλλά σαν μια μακρινή πατρίδα των γονιών και των παππουδο-γιαγιάδων τους και επίσης σαν ένα νοσταλγικό προορισμό διακοπών, αλλά όχι όμως σαν τη δίκη τους πατρίδα! Η πραγματικότητα είναι πως δική τους πατρίδα, είναι ο γεννησιμιός τους τόπος, δηλαδή στη δική μας περίπτωση, η Αμερική! Οι ανάγκες λοιπόν των παιδιών μας είναι πολύ διαφορετικές από αυτές των πρωτοπόρων!
Εμείς, οι γεννημένοι στην Ελλάδα, δεν είχαμε ποτέ την ανάγκη από διδασκαλία σε ήθη και έθιμα, ή ακόμη και από γλώσσα και θρησκεία, μια που τα είχαμε ήδη διδαχτεί από τα παιδικά μας χρόνια! Τα δικά μας τα παιδιά και τα εγγόνια όμως έχουν ακριβώς αυτές τις ζωτικές ανάγκες πολύ περισσότερο! Οταν εμείς επιμένουμε λοιπόν στις οργανώσεις μας να μιλούμε και να ασχολούμαστε αποκλειστικά και μόνο με π.χ. τα «Εθνικά μας Θέματα», ή ακόμη και με αυτό της «Ψήφου Ομογενών», ή θέματα «περιουσιών» και «ασφάλισης» στην Ελλάδα, ή την Κύπρο, και όχι όσο θα έπρεπε με θέματα διδασκαλίας γλώσσας, κουλτούρας, μουσικής, χορών και τραγουδιών της πατρίδας μας, τότε οι νεότεροί μας σίγουρα δεν μπορούν να καταλάβουν περί τίνος πρόκειται, ή και πως όλα αυτά τους αφορούν στην καθημερινή διαβίωσή τους, και στην αγωνία τους να παραμείνουν αυτοί οι ίδιοι και οι οικογένειές τους ενεργά μέλη της Ελληνορθόδοξης κοινότητάς μας! Και όταν δεν βρίσκουν ανταπόκριση, «ομιλούν με τα πόδια τους»! Απλά απομακρύνονται και βρίσκουν καταφύγια αλλού, και όχι στους συλλόγους μας και στις ομοσπονδίες μας και στα εθνικά μας συμβούλια! Δυστυχώς, αυτό συμβαίνει καθημερινά και οι σύλλογοί μας φθείρονται και πολλοί από αυτούς έχουν ήδη απομείνει ένα σκιάχτρο του παλιού τους εαυτού!
Υποψιάζομαι βέβαια πως δεν είμαι ο μόνος που έχει σοβαρές επιφυλάξεις για τον αναχρονισμό της οργανωμένης Ομογένειας, αφού και η ίδια η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται να έχει στρέψει την προσοχή της στους αναδυόμενους ομογενειακούς οργανισμούς και σταδιακά να παραμερίζει τους υπόλοιπους, ειδικά αν δεν τους χρειάζεται! Εκάστοτε λοιπόν, αφήνει και κανέναν από τους γραμματείς και τους υπουργούς της να «συνομιλούν» με τους παλαίμαχους, πάντα όμως σε θέματα που χρειάζεται τη βοήθειά τους, όπως το επίκαιρο θέμα των καταλόγων για την ψήφο ομογενών! Οξύμωρο βέβαια το φλέγον αυτό θέμα, και η πρόσφατη συνομιλία του Έλληνα Υπουργού Εσωτερικών, με τους «προέδρους των παλαίμαχων ομοσπονδιών», μια που από τους συνομιλούντες, το μέγιστο ποσοστό ούτε καν έχει το δικαίωμα εγγραφής, λόγω των απαράδεκτων περιορισμών που θέτει ο ελληνικός νόμος. Φαντάζεστε λοιπόν τη σοβαρότητα της όλης συζήτησης και τα αποτελέσματά της!
Και τώρα που η ελληνική κυβέρνηση τα έχει βρει μπαστούνια, μια που οι ήδη εγγραφέντες στους εκλογικούς καταλόγους δεν υπερβαίνουν ούτε καν τις 3.500 ανά τον κόσμο ολόκληρο, ψάχνουν για ομογενείς μετά «φανών και λαμπάδων» να τους καταγράψουν και να διασώσουν τάχατε την όλη υπόθεση! Μου θυμίζει βέβαια το όλο εγχείρημα τον Διογένη που έψαχνε και αυτός μάταια με το φανάρι του για αγαθούς Αθηναίους! Και κινδυνεύουν βέβαια αν δεν προλάβουν και αλλάξουν τον νόμο να εκλέξουν στις επόμενες βουλευτικές εκλογές 2 με 3 ομογενείς βουλευτές Επικρατείας και θα καταντήσει η όλη υπόθεση μόνο για γέλια και χλευασμούς! Μόνο αν άκουε την αγωνία μας ο κ. Πρωθυπουργός, όταν μιλήσαμε, πρόσωπο με πρόσωπο το 2021, εδώ στη Φλόριδα, που του είχαμε εκφράσει κατηγορηματικώς πως το τότε σχέδιο νόμου περί ψήφου Ομογενών ήταν μάλλον δώρο άδωρο, και άδικο για εμάς τους παλαίμαχους και πως προβλέπαμε το 80-90% των Ελλήνων του εξωτερικού να αποκλειόταν από το τότε σχέδιο νόμου και το οποίο τελικά ψηφίστηκε κατόπιν από την Ελληνική Βουλή μετά χορών και οργάνων! Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα…..!
Υπάρχουν βέβαια και οι εξαιρέσεις! Από πρώτο χέρι γνωρίζω και παρακολουθώ μερικούς από τους κρητικούς συλλόγους της Νέας Υόρκης, και όχι μόνον, που έχουν περάσει στα χέρια της νέας γενιάς, και έχουν στρέψει την προσοχή τους στις ζωτικές ανάγκες των μελών τους, και ως εκ τούτου σήμερα συνεχίζουν να ανθούν! Τις προάλλες βρέθηκα μια Παρασκευή βράδυ στο γνωστό Σύλλογο Κρητών «ΜΙΝΩΣ» στη ΝΥ και κυριολεκτικά δεν μπορούσα να μπω στην αρκετά μεγάλη και πολυτελή αίθουσά τους, γιατί ήταν ασφυκτικά γεμάτη από παιδιά και νεαρούς γονείς! Ήταν λέει εκεί «για να μάθουν τους κρητικούς χορούς» μου ανακοίνωσε ένας παππούλης, που στεκόταν κι αυτός κοντά στην πόρτα! Εγώ βέβαιά αισθάνθηκα περήφανος, γιατί όλος ο κόπος, τα λεφτά, και η δουλειά που χρειάστηκε για να χτιστεί αυτό το κτίριο του «Μίνωα», πριν 30 και πλέον χρόνια, από μια μικρή ομάδα πρωτοπόρων και εμού συμπεριλαμβανομένου, πήγαν σε καλή μεριά! Ήταν απλά χαλάλι!
Μια άλλη ακόμη οργάνωση που κυριολεκτικά ανθεί σήμερα, παρόλη τη γηραιά ηλικία της των 93ων ετών, γιατί σαν κεντρικό στόχο της έχει βάλει τη διατήρηση και προαγωγή της κουλτούρας μας και τη νεολαία της, είναι η Παγκρητική Ενωση Αμερικής, η οποία βέβαια έχει ήδη περάσει στα χέρια της 2ης και 3ης γενιάς εδώ και αρκετά χρόνια! Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως στα συνέδρια της Παγκρητικής μαζεύονται κοντά χίλια άτομα από κάθε γωνιά της Αμερικής, και οι εξορμήσεις της στη γενέτειρα κατά καιρούς, έχουν περισσότερους από 500-600 εκδρομείς! Στην ίδια κατηγορία και ακόμη καλύτερη σίγουρα θα πρέπει να καταταχθεί η μεγαλύτερη της Ομογένειας οργάνωση, η AHEPA, που τα τελευταία χρόνια έχει πραγματικά αλλάξει πορεία και ως εκ τούτου έχει βρει μεγάλη ανταπόκριση από την 2η και 3η γενιά των ομογενών μας. Βοηθάει βέβαια και η συμβιωτική σχέση της με την ίδια την Εκκλησία. Είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν και άλλα παραδείγματα!
Επίσης, ακμάζοντες είναι οργανισμοί και σύλλογοι, σαν και αυτούς που έχουν ιδρυθεί από διάφορες επαγγελματικές και φιλανθρωπικές και εκπαιδευτικές ομάδες ομογενών, όπως σχολεία, εμπορικά επιμελητήρια, σύλλογοι δασκάλων, τραπεζιτών, γιατρών, μηχανικών και αρχιτεκτόνων, και ακόμη μερικών που σχετίζονται με την Εκκλησία. Υπάρχουν επίσης και καλά οργανωμένα γκρουπ, που σχετίζονται αποκλειστικά με το πολιτικό Lobbying, για θέματα που αφορούν τις πατρίδες μας Ελλάδα και Κύπρο, όπως το American Hellenic Institute, το OXI Foundation, το Hellenic American Leadership Council, η ΠΣΕΚΑ, κ.τ.λ., οι οποίοι είναι επανδρωμένοι με επαγγελματίες που πράγματι κάνουν σπουδαία δουλειά, σε διαρκή συνεννόηση και με τα μέλη τους, αλλά και με τις κυβερνήσεις που τους αφορούν. Και διερωτώμαι πολλές φορές, αν θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό, όλες αυτές οι οργανώσεις μας που δήθεν ασχολούνται με τα «Εθνικά Θέματα» της πατρίδας μας, επί πλέον της ρητορικής, έδιναν τον ετήσιο οβολό τους στις οργανωμένες Lobbying ομάδες που ανέφερα παραπάνω, που δρουν στην Ουάσιγκτον και αλλού, για να τους δώσουν την ευκαιρία να κάνουν ακόμη περισσότερα! Και σαν αντάλλαγμα φυσικά, θα μας έδιναν την ικανοποίηση «πως κάναμε πράγματι κάτι χειροπιαστό» και όχι αοριστίες και μεγάλες κουβέντες περί ανέμων και υδάτων.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν πως μερικές από τις οργανώσεις που ανέφερα παραπάνω ακμάζουν, όπως π.χ. η Παγκρητική Ενωση, η AHEPA και αρκετές άλλες, που έχουν καταλάβει το νόημα των καιρών μας και τις ανάγκες των μελών τους, την ίδια ώρα που πάμπολλες άλλες οργανώσεις, που δυστυχώς ακόμη διοικούνται κατά πλείστον από παλαίμαχους, έχουν μείνει στο περιθώριο και καιροσκοπούν με πράγματα που πολλάκις ούτε καν τους αφορούν, και μάλλον προσπαθούν «να πιάσουν πουλιά στον αέρα, χωρίς όμως ούτε τσιφτέδες, αλλά ούτε και μπαρούτι ακόμη για να τους οπλίσουν»! Στην κατηγορία αυτή δυστυχώς ανήκουν πάμπολλες από τις διάφορες τοπικές οργανώσεις και ομοσπονδίες που έχουν χάσει τον προσανατολισμό τους, και ως εκ τούτου φθείρουν με τον καιρό, και πολλές από αυτές έχουν παραμείνει απλές «σφραγίδες» με μεγάλους και πομπώδεις τίτλους και «εξοχότατους» αξιωματούχους. Μερικές δε, έχουν παραπέσει σε τέτοιο χάλι, που τα ολιγοστά μέλη τους όχι μόνο αλληλο-φαγώνονται, αλλά καταλήγουν στην αμερικανική δικαιοσύνη για να τους λύσει τάχα τις άλυτες διαφορές τους και να βρουν τα χαμένα λεφτά!
Καιρός λοιπόν να «βάλουμε νερό στο κρασί μας» και να συνειδητοποιήσουμε την τραγική κατάσταση που βρίσκεται η «Οργανωμένη Ομογένεια»! Καιρός να περάσει η σκυτάλη στη νέα γενιά, και εμείς οι παλαίμαχοι να καθίσουμε και να απολάβουμε τους «καρπούς των κόπων μας»! Μιλούμε για το μέλλον των παιδιών και των εγγονών μας, και όχι για νοσταλγικές αερολογίες και άλλες φτηνές κουβέντες του καφενέ! Ας σοβαρευτούμε πριν είναι πολύ αργά και πάθουμε και εμείς μια ολική εξαφάνιση, ακριβώς ό,τι έχουν πάθει τόσες και τόσες άλλες εθνικότητες στο μεγάλο καζάνι της Αμερικής! Αντίθετα, εγώ θεωρώ, πως θα ήταν πολύ πιο εύλογο και όμορφο, σαν Ομογένεια, να παριστάνουμε τα πιο γυαλιστερά και χρωματιστά πετραδάκια του μωσαϊκού της Αμερικάνα, και όχι τα γκρίζα και τα άσχημα!
Στο τέλος λοιπόν, αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα της εποχής μας και την πικρή πραγματικότητα πως η οργανωμένη Ομογένεια έχει φτάσει ήδη στην άκρη του γκρεμού, μάλλον δυο και μοναχικές επιλογές φαίνεται να έχουμε: ’Η να αφήσουμε τους νέους μας να «βγάλουν φτερά και να πετάξουν», ή να κλείσουμε τα μάτια και να «πηδήξουμε στην άβυσσο»! Εγώ θα προτιμούσα το πρώτο. Εσείς τι θα λέγατε; Οσο για τις σημερινές μικρο-φιλονικίες και μικρο-διαμάχες μεταξύ των «παλαίμαχων» στο ποιος ανήκει πού, και γιατί, και ποιος κρατά ποια καρέκλα, όλες είναι ασήμαντες λεπτομέρειες που δεν αξίζουν καν ούτε το χαρτί και το μελάνι που γράφονται!
Οι καιροί μας είναι χαλεποί. Ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω.
Ευχές για μια Καλή Χρονιά με Υγεία, Ευτυχία και Ευημερία σε όλους μας.
* Μανώλης Ελ. Βεληβασάκης
Πολιτικός Μηχανικός και Ενεργός Πολίτης
(Πρώην πρόεδρος Παγκρητικής Ενωσης Αμερικής
Πρώην πρόεδρος Παγκοσμίου Συμβουλίου Κρητών
Πρώην πρόεδρος Ελληνοαμερικανικού Εθνικού Συμβουλίου
Πρώην πρόεδρος Ελληνοαμερικανικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Νέας Υόρκης)
