Αντιμετωπίζοντας το «Διάβολο»
«Αντιμετωπίζοντας το «Διάβολο» – Η ελληνική Οstpolitik», είναι ο τίτλος του βιβλίου του ιστορικού και πολιτικού επιστήμονα με ειδίκευση στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις διεθνείς σχέσεις, καθηγητή στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Ανδρέα Στεργίου, που κυκλοφόρησε μόλις την εβδομάδα που πέρασε. Το βιβλίο του καθηγητή του Π.Θ. πραγματεύεται ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο των ευρωπαϊκών διεθνών σχέσεων κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, είναι όμως εξαιρετικά επίκαιρο, σύμφωνα με τον κ. Στεργίου, καθώς «δίνει και κάποια μαθήματα, πώς θα έπρεπε να διαμορφωθεί η ελληνική εξωτερική πολιτική».
Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
Το βιβλίο του κ. Στεργίου κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Επίκεντρο» στις αρχές της εβδομάδας και ήδη βρίσκεται στα πρώτα βιβλιοπωλεία. Πρόκειται για μετάφραση του ξενόγλωσσου βιβλίου του κ. Στεργίου, «Greece’s Ostpolitik: Dealing with the Devil» από τις εκδόσεις Springer.
Μέσα από τις σελίδες του ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να κατανοήσει πολύπλοκα και άγνωστα ζητήματα της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας. Στον πρόλογο του βιβλίου, ο πολιτικός επιστήμονας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Νίκος Μαραντζίδης, γράφει:
«Το ανά χείρας βιβλίο μελετά ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο των ευρωπαϊκών διεθνών σχέσεων κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Χρησιμοποιώντας πρωτογενείς πηγές (αρχεία και συνεντεύξεις) από την Ελλάδα, την Ρωσία, την Κύπρο, το ΝΑΤΟ, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, το βιβλίο αναλύει τις πολιτικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ανατολικής Ευ διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, εστιάζοντας στην πολιτική στρατηγική της Ελλάδας προς αυτές. Στόχος του βιβλίου είναι μια συνολική, και ταυτοχρόνως συνεκτική και εμπεριστατωμένη, προσέγγιση της συγκεκριμένης ελληνικής εξωτερικής πολιτικής μέσα από την ανάλυση του πνεύματος αυτού που καταγράφηκε ως «Ostpolitik» στο ακαδημαϊκό και δημοσιογραφικό λεξιλόγιο. Η ελληνική «Ostpolitik», με άλλα λόγια, το άνοιγμα που έκανε η Ελλάδα προς τις κομμουνιστικές χώρες την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, παρότι αποτέλεσε ένα κομβικό κεφάλαιο στις διεθνείς σχέσεις της χώρας μας την εποχή εκείνη, παραμένει ένα σχετικά άγνωστο και σχετικά παραμελημένο κεφάλαιο των ελληνικών διεθνών σχέσεων, που μόνο λίγοι μελετητές καταπιάστηκαν μαζί του. Δεν χωρά αμφιβολία πως ο Στεργίου και με αυτό του το βιβλίο, όχι μόνο διατηρεί επαξίως τον τίτλο του επίμονου και αξιόπιστου ερευνητή των δύσκολων θεμάτων, αλλά κυρίως μας βοηθά στην κατανόηση πολύπλοκων και άγνωστων ζητημάτων της σύγχρονης ιστορίας μας».
Εξαιρετικά επίκαιρο
Σύμφωνα με τον κ. Στεργίου, το βιβλίο είναι εξαιρετικά επίκαιρο, εξαιτίας των διεθνών συγκυριών.
Όπως καταγράφεται, από το’ 74 και μετά, όταν η Ελλάδα βρέθηκε εκτός ΝΑΤΟ, προσπάθησε να προσεγγίσει τις ανατολικές χώρες και κυρίως τη Σοβιετική Ενωση, προκειμένου να αποκτήσει διπλωματικά και οικονομικά πλεονεκτήματα έναντι της Τουρκίας. «Παρόλο που αυτό ήταν πρωτοφανές, γιατί μια χώρα του ΝΑΤΟ προσέγγιζε χώρες του αντίπαλου συμφώνου, του Συμφώνου της Βαρσοβίας, και ήταν μιας πρώτης τάξης ευκαιρία για τη Σοβιετική Ενωση να διεισδύσει σε μία καπιταλιστική χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, όλες οι χώρες του ανατολικού μπλογκ, πλην της ανατολικής Γερμανίας και κυρίως η Ρωσία, προτίμησαν να μην διαταράξουν τις σχέσεις τους με την Τουρκία. Ενώ καλλιέργησαν σχέσεις με την Ελλάδα, καλλιέργησαν την ίδια στιγμή πιο στενές οικονομικές, πολιτικές και διπλωματικές επαφές με την Τουρκία», αναφέρει ο κ. Στεργίου.
Το χειρότερο ωστόσο είναι ότι οι ΗΠΑ, για τις οποίες η Τουρκία ήταν, είναι και θα είναι πιο σημαντική από την Ελλάδα, προτίμησαν να κάνουν υπαναχωρήσεις και να φανούν πιο διαλλακτικοί απέναντι στην Τουρκία, που την ίδια στιγμή, προσπαθούσε να καλλιεργήσει σχέσεις με το ανατολικό μπλογκ, παρά με την Ελλάδα. Για παράδειγμα ενώ η Αμερική επέβαλλε εμπάργκο όπλο στην Τουρκία, από το ’74 έως και το ‘78, ως συνέπεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, από το ’78 και μετά, όλες οι αμερικανικές κυβερνήσεις προσπαθούσαν να αποζημιώσουν την Τουρκία για αυτά τα χρόνια που είχε δεχθεί εμπάργκο όπλων. Το χειρότερο είναι ότι αυτά τα τέσσερα χρόνια, οι Τούρκοι εν αντιθέσει με την Ελλάδα, ανέπτυξαν δική τους βιομηχανία όπλων, η οποία εξελίχθηκε τις επόμενες δεκαετίες σε μία από τις κορυφαίες του πλανήτη», προσθέτει ο ίδιος.
Μάθημα ελληνικής εξωτερικής πολιτικής
Σύμφωνα με τον κ. Στεργίου και σήμερα, η Τουρκία παραμένει πιο σημαντική και για τους δυτικούς συμμάχους και για τους Ρώσους. Ο ίδιος μάλιστα αναφέρεται στη στάση της Τουρκίας απέναντι στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις διεθνείς αντιδράσεις που υπήρξαν.
«Παρόλο που η Τουρκία ήταν μία από τις χώρες του ΝΑΤΟ, που μαζί με Ουγγαρία, δεν επέδειξαν σθεναρή στάση απέναντι στην απρόκλητη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία, εντούτοις δεν τιμωρήθηκαν.
Την ίδια στιγμή, η Τουρκία κατορθώνει να έχει και πολύ καλές σχέσεις με τη Ρωσία και όχι τόσο κακές σχέσεις, όσο θα έπρεπε, με την Αμερική. Αυτό είναι κάτι που δεν είναι αποτέλεσμα των σύγχρονων γεωπολιτικών εξελίξεων, αλλά ανάγονται στο παρελθόν και αναλύονται σε αυτό το βιβλίο με βάση αρχειακό υλικό και ειδικές συνεντεύξεις που συλλέχθηκαν από διάφορες χώρες, τη Ρωσία, τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Κύπρο, την Ελλάδα, την Τουρκία. Και προφανώς δίνει και κάποια μαθήματα πώς θα έπρεπε να διαμορφωθεί η ελληνική εξωτερική πολιτική», τονίζει.
Ο Ανδρέας Στεργίου
Ο Ανδρέας Στεργίου είναι Ιστορικός και Πολιτικός Επιστήμων με ειδίκευση στους Ευρωπαϊκούς Θεσμούς και τις Διεθνείς Σχέσεις, καθηγητής στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Πραγματοποίησε με υποτροφία του ΙΚΥ και του Ταμείου Προσφύγων βασικές σπουδές στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου (1991-1995) και με υποτροφία του ΙΚΥ, του Ιδρύματος Ωνάση και του Ιδρύματος Υποτροφιών της Κολωνίας μεταπτυχιακές σπουδές τύπου Master και Ph.D. στη σύγχρονη ιστορία και την πολιτική επιστήμη στο Πανεπιστήμιο Μάνχαϊμ Γερμανίας (1996-2001), στο οποίο εργάστηκε ως βοηθητικό διδακτικό προσωπικό και ως ερευνητής.
Από το 2004 έως το 2006 πραγματοποίησε με υποτροφία της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεταδιδακτορικές σπουδές στην Ελλάδα (Ιόνιο Πανεπιστήμιο) στο πλαίσιο του προγράμματος Πυθαγόρας, ενώ παρακολούθησε μεταδιδακτορικό σεμινάριο στην Αμερική 2010 (Πανεπιστήμιο Μασαχουσέτης) στην Πολιτική Επιστήμη ως υπότροφος του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Το 2013-2015 καθώς και το 2018 υπήρξε ερευνητικός συνεργάτης του Truman Institute for advancement of the Hebrew University στην Ιερουσαλήμ. Το 2015 υπήρξε επισκέπτης-ερευνητής στο Institute of World Economy and International Relations of the Russian Academy of Sciences (IMEMO) στη Μόσχα.
Το 2017 υπήρξε επισκέπτης-ερευνητής στη Διπλωματική Ακαδημία του Αζερμπαϊτζαν (ADA University). Το 2020 διετέλεσε επισκέπτης-ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον των ΗΠΑ (Stanley J. Seeger ’52 Center for Hellenic Studies). Έχει διδάξει το εξωτερικό ως επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, στο Πανεπιστήμιο Νisantasi στην Τουρκία καθώς και στο Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης.
Στην Ελλάδα έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, στη Διπλωματική Ακαδημία του Υπουργείου Εξωτερικών, στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης (Ινστιτούτο Επιμόρφωσης – Εθνική Σχολή Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης), σε σεμινάρια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, της Εθνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου (ΕΣΕΕ) και του Εκπαιδευτικού Φορέα της ΑΔΕΔΥ (Κοινωνικό Πολύκεντρο). Έχει δημοσιεύσει στα ελληνικά, τα αγγλικά, τα γαλλικά, τα πορτογαλικά και τα γερμανικά.
