Το μεγάλο στοίχημα του Λούλα
Με όρους απλής γεωγραφίας η Αμερική, βόρεια και νότια, μας πέφτει λίγο μακριά. Με όρους πολιτικής γεωγραφίας οι ΗΠΑ είναι πολύ κοντά και η Βραζιλία πολύ μακριά. Κι όμως. Στις συνθήκες του παγκόσμιου χωριού που διανύουμε η Βραζιλία ίσως είναι πιο κοντά μας ακόμα και από τις ΗΠΑ. Είναι δίπλα μας. Και ό,τι συνέβη και συμβαίνει στην αχανή χώρα της Λατινικής Αμερικής, ποιος και πώς την κυβερνά, μας αφορά όλους. Για πολλούς λόγους.
Η Βραζιλία δεν είναι μόνο η χώρα του καφέ, της σάμπα και της μπάλας, είναι η χώρα του Αμαζονίου. Του πιο σπουδαίου πνεύμονα του πλανήτη που τροφοδοτεί με το οξυγόνο την επιβίωση του ανθρώπου στη Γη. Με αυτή την έννοια οι εκλογές της Κυριακής στη Βραζιλία είχαν οικουμενική διάσταση. Η νίκη του Λούλα και η αποπομπή του ακροδεξιού Μπολσονάρο από την ηγεσία της χώρας μπορεί να γίνει ανάσα για ολόκληρο τον πλανήτη.
Γιατί στη διάρκεια της θητείας του τέως προέδρου 2 δισεκατομμύρια δέντρα έγιναν στάχτη και τεράστιες εκτάσεις δάσους παραδόθηκαν με το αζημίωτο σε κολοσσούς της παγκόσμιας βιομηχανίας τροφίμων προκειμένου να μετατραπούν σε καλλιέργειες σόγιας.
Ο νέος πρόεδρος Λούλα δεσμεύτηκε να επανεξετάσει αυτές τις συμφωνίες και να βάλει φρένο στην πορεία προς την καταστροφή. Και θα κριθεί γι’ αυτό, όσο δύσκολο κι αν φαντάζει το εγχείρημα. Οπως θα κριθεί και από το αν θα καταφέρει να περιορίσει την απόλυτη φτώχεια ακόμα και την ασιτία στην οποία ζουν περισσότεροι από 30 εκατομμύρια Βραζιλιάνοι και αν θα αποκαταστήσει στοιχειώδεις κανόνες στη λειτουργία της δημοκρατίας, που καταπατήθηκαν ασύστολα στην περίοδο Μπολσονάρο.
Το πολιτικό «παιδί» του Τραμπ
Αυτός ακριβώς είναι και ο δεύτερος λόγος για τον οποίο μας αφορά το τι γίνεται στη Βραζιλία. O Μπολσονάρο δεν είναι καινούργιο «φρούτο» στον κήπο της παγκόσμιας πολιτικής σκηνής. Ηταν και είναι ένας από τους πλέον επιφανείς εκπροσώπους της Ακροδεξιάς στον κόσμο, με νεοφιλελεύθερα χαρακτηριστικά και απύθμενο λαϊκισμό. Ηταν και είναι αθεράπευτα αυταρχικός, αντιδραστικός, συνωμοσιολόγος και οπλολάγνος. Ανήκει δηλαδή στην κατηγορία των ηγετών, που τείνουν να εξαπλωθούν σαν πανδημία στον κόσμο τα τελευταία χρόνια.
Εύστοχα τον χαρακτήρισαν ως το πιο πιστό πολιτικό «παιδί» του Τραμπ, «ξαδελφάκι» του Ούγγρου Ορμπαν και της Ιταλίδας ακροδεξιάς Μελόνι. Με τον Τραμπ μάλιστα μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό. Και οι δύο χλεύαζαν την επιστήμη στην αρχή της πανδημίας με αποτέλεσμα να μετρούν οι ΗΠΑ ένα εκατομμύριο και η Βραζιλία 700.000 νεκρούς. Και οι δύο χλεύαζαν την παγκόσμια αγωνία για την κλιματική κρίση με αποτέλεσμα ο μεν Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Διεθνή Συμφωνία για το Κλίμα, ο δε Μπολσονάρο να επιτρέπει τον αφανισμό του δάσους του Αμαζονίου. Και οι δύο για πολλές… χούφτες δολάρια.
Οι κίνδυνοι και οι ελπίδες
Το αισιόδοξο για την ανθρωπότητα είναι ότι και οι δύο πήραν την άγουσα από την εξουσία με τις ψήφους Αμερικανών και Βραζιλιάνων, όμως ο κίνδυνος της επιστροφής τους παραμονεύει. Η εξάλειψη του κινδύνου θα εξαρτηθεί και από το αν θα πετύχει στη νέα του θητεία ο Λούλα, αλλά και από το τι θα πετύχουν οι άλλες κυβερνήσεις της Νότιας Αμερικής.
Ηδη σε 8 από τις 10 χώρες της περιοχής έχουν αναδειχτεί προοδευτικές κυβερνήσεις με αριστερό, κεντροαριστερό, ακόμα και κεντροδεξιό πρόσημο. Και αυτό είναι ένα μήνυμα που οφείλουν να διαβάσουν σωστά οι προοδευτικές δυνάμεις στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Χωρίς… αριστερόμετρα, με λογική, ευαισθησία αλλά και ρεαλισμό στην ερμηνεία ενός κόσμου, που αλλάζει χωρίς να γίνεται καλύτερος.